Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2011, Blaðsíða 18

Síðdegi
– eftir Vilborgu Dagbjartsdóttur
n Síðdegi er nýjasta ljóðabók
Vilborgar Dagbjartsdóttur,
eitt merkasta ljóðskáld okkar.
Viðfangsefnin eru margbreyti-
leg og fengin víða að, en þó
má merkja þar ákveðið stef í
myndmálinu eins og titillinn
ber með sér; elli, kvöldrökkur,
haust. Það er engu að síður birta
yfir ljóðunum, mjúk og glaðleg.
Ljóð um konur eru áberandi eins
og í fyrri verkum Vilborgar, brugðið er upp áhrifamiklum
myndum af konum í nútíð og fjarlægri fortíð. Bókin sýnir
einstakt lag skáldsins á fjölbreyttum ljóðformum, hér
eru þróttmiklir ljóðabálkar jafnt sem haganlega ortar
hækur um árstíðirnar.
Ljósa
– eftir Kristínu Steinsdóttur
n Kristín Steinsdóttir færir lesendur bókstaflega
inn í hugarheim konu frá síðari hluta nítjándu aldar
með sérlega glæsilegum hætti. Þessi hugarheimur
er langt frá því að vera einfaldur og endurspeglar
hversu flókið það gat verið að lifa við þau bönd sem
harður heimur fyrri tíða lagði á konur. Draumar Ljósu
og ástir, vannýttir hæfileikar og tengsl við fjölskyldu
eru ofin hér saman með stílfærni sem kveður lesandann inn í textann og
þá fagurlega erfiðu ævi sem þar lifir. Eins og ævinlega er fegurðin bæði
einföld og ögrandi.
Brúður
– eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur
n Léttleikandi og um leið alvörugefin ljóð
Sigurbjargar eru hressandi lesning. Tekist er
á við klisjurnar á ferskan og hugmyndaríkan
hátt þannig að lesandinn nær jafnvægi
milli væntinga sinna og óvæntra vendinga
textans. Þessi jafnvægislist er studd
af skemmtilegum myndskreytingum
Bjargeyjar Ólafsdóttur og það er virkilega
ánægjulegt að renna oftar en einu sinni í
gegnum ljóð sem opnast alltaf á nýjan hátt
við hvern lestur.
Sýrópsmáninn
– eftir Eirík Guðmundsson
n Hugleiðingar um ástarsam-
bönd, ferðalög, sköpunarþörf
og sjálfsleit sameinast hér í
metnaðarfullum, tilrauna-
kenndum texta sem iðar á milli
húmors, ljóðrænu, sorgar og
eins konar dulmáls. Söguhetjan
ráfar um Reykjavík sem er við
það að hverfa í þoku, kirkjugarð
í París og dimman ítalskan skóg
og tengir saman minningar
sínar úr barnæsku, nýliðna atburði og bókmenntatexta
sem sækja á hann úr ýmsum áttum, ekki endilega til að
fá skýra mynd af fortíð, heldur af því hann virðist vart
hafa neitt val: „Ég rifja þetta upp. Hvað ætti ég svo sem
annað að gera?“ Hér er skapað andrúmsloft sem tælir
lesandann, hryggir og gleður á víxl.
18 | Menningarverðlaun 23. febrúar 2011 Miðvikudagur
BÓKMENNTIR
FRÆÐI
NEFNDIN Gauti Kristmannsson dósent (formaður) n Auður Aðalsteinsdóttir
bókmenntafræðingur n Gunnþórunn Guðmundsdóttir dósent
NEFNDIN Illugi Jökulsson blaðamaður og rithöfundur (formaður)
n Ragnheiður Gyða Jónsdóttir ritstjóri n Viðar Hreinsson
bókmenntafræðingur og rithöfundur
Gleðileikurinn
guðdómlegi eftir
Dante Alighieri
– í þýðingu Erlings E. Halldórssonar
n Mikill fengur er að þessu stórvirki
vestrænnar menningar í heild á íslensku í
þetta sinn. Prósaþýðing Erlings kórónar að
vissu leyti mörg afrek hans frá fyrri árum og
með þýðingu sinni fá Íslendingar nú aðgengi
að þessu lykilverki í vandaðri þýðingu og
fallegri bók með myndskreytingum eftir
Gustave Doré. Prósaþýðingin viðheldur blæ
af ljóðrænu frumtextans með snjöllum
hætti og er oft unun að lesa. Verk sem
verður að vera til á hverju menningarheimili.
Aðdragandi og orsakir falls íslensku
bankanna 2008 og tengdir atburðir
– Höfundar: Rannsóknarnefnd Alþingis og undirnefndir. Ritstjórar: Páll Hreinsson,
Sigríður Benediktsdóttir, Tryggvi Gunnarsson.
n Í þessari löngu og miklu skýrslu er sögð dramatísk og sorgleg saga um vanhæfni, oflæti og ráðleysi íslenskra
stjórnvalda, embættismanna, bankamanna og kaupsýslumanna, sem keyrðu samfélagið í þrot haustið 2008.
Skýrslan er afar vel unnin og átti góðan þátt í að bjarga því sem eftir var af geðheilsu Íslendinga árið 2010.
Birgir Andrésson -
Í íslenskum litum
– Höfundur: Þröstur Helgason
n Birgir var einn litríkasti og
skemmtilegasti listamaður okkar
þegar hann lést fyrir skömmu langt
fyrir aldur fram. Í þessari bók talar
hann sínu eigin máli á kjarnyrtan og
skorinorðan hátt, og bæði vandað
framlag Þrastar og þau verk sem
birtar eru myndir af í bókinni sýna
nýstárlega mynd af eftirminnilegum
listamanni.
Fnjóskdælasaga
– Höfundur: Sigurður Bjarnason. Ritstjórar:
Róbert Herbertsson, Sigurður Jósefsson og Jón
Aðalsteinn Hermannsson.
n Sigurður, sem lést
1951, var alþýðlegur
fræðaþulur á borð
við þá sem björguðu
stórum hluta
íslenskrar þjóðmenn-
ingar og arfleifðar frá
gleymsku, þótt ekki
væru þeir fræðimenn
í akademískum
skilningi orðsins.
Með útgáfunni halda
ritstjórarnir við rödd
og ástríðu íslenskrar
alþýðufræðimennsku.
Þetta er alfarið
framtak áhugafræði-
manna og grúskara,
sem hafa tileinkað
sér margt af aðferðum og yfirbragði atvinnufræðimennsku
án þess að glata rödd safnarans og áhugamannsins.
Þar sem
fossarnir
falla
Náttúrusýn og nýting
fallvatna á Íslandi 1900–
2008
– Höfundur: Unnur Birna
Karlsdóttir
n Á áhuga-
verðan og
fróðlegan hátt
rekur höfundur
breytingar
sem urðu á
náttúrusýn
Íslendinga á
rétt rúmri öld,
frá hugmyndum
landsmanna
um þá
möguleika
og umbætur
sem fylgja myndu rafvæðingunni
til hugmynda nútímans um friðun
náttúru gegn stórfelldri mann-
virkjagerð og auðlindanýtingu.
Konan sem fékk spjót í
höfuðið
Flækjur og furðuheim-
ar vettvangsrann-
sókna
– Höfundur: Kristín
Loftsdóttir
n Höfundur dvaldi við rann-
sóknir meðal WoDaaBe-manna
í eyðimörkinni í Níger í tvö ár og í
þeim borgum þar sem þeir leita
sér verkamannavinnu í fátækt
sinni. Í bókinni veitir Kristín
Loftsdóttir einstæða innsýn í
líf þessa fólks og fléttar inn í
umræðum um vettvangsrann-
sóknir og fræðastörf á síðustu
árum.