Dagblaðið Vísir - DV - 18.01.2013, Blaðsíða 38

38 Menning 18.–20. janúar 2013 Helgarblað
Norskir karlmenn
eru of kvenlegir
n Óslóarkonur ósáttar og sakna herramennsku n Körlum finnst að sér vegið
S
ú var tíðin að norskir karl­
menn sigldu um höfin blá á
opnum skipum, lögðu borgir
í eyði frá Ítalíu til Írlands,
voru í lífvarðasveit Mikla­
garðskeisara og námu hið ógest­
milda Ísland með aðstoð óviljugra
skoskra kvenna. En eitthvað virðist
vera farið á slá í þá í seinni tíð.
Nýleg rannsókn dagblaðsins VG
sýnir fram á að norskar konur telja
karlmenn þar í landi vera orðna allt
of mjúka og kvenlega. Sakna þær
meiri herramennsku af þeirra hálfu,
og finnst allt of lítið um að karlmað­
urinn sé sterki aðilinn í sambandinu.
Hefur þetta að vonum vakið sterk
viðbrögð karlkyns pistlahöfunda.
Enga mjúka menn, takk
Norskum karlpeningi finnst hart
að sér vegið, og benda á að eftir að
hafa eytt áratugum í að hugsa um
börnin, sýna tilfinningar og almennt
rækta sínar mýkri hliðar, sé ósann­
gjarnt að nú komi í ljós að þetta sé
alls ekki það sem konur vilja. Fé­
lagsfræðingurinn Nils Astrup hefur
fellt þann dóm að norskir karlmenn
séu talsvert ringlaðir þegar kemur að
því að skilja hvers konur ætlast til af
þeim. Óslóarkonur virðast ósáttastar
við sína menn, en í Þrændalögum
eru konur ánægðari með úrvalið. Ef
til vill eru karlmenn þar meiri harð­
naglar af gamla skólanum.
Betra að vera ein/n?
Hvort sem það er vegna þess að norsk­
ir karlmenn þykja ekki nógu aðlað­
andi eða af öðrum ástæðum, þá kjósa
stöðugt fleiri að búa einir. Um 40 pró­
sent af norskum heimilum hýsa nú
ekki fjölskyldur, heldur einstaklinga.
Ef til vill er það ekki tilviljun að flest­
ir af þeim sem búa einir eru í Ósló eða
Suður­Noregi, eða þá nyrst í landi þar
sem konur eru af skornum skammti.
Í Þrændalögum giftist fólk þó enn.
Þessi þróun hefur gengið lengst í Nor­
egi, en sömu sögu er að segja víða
annars staðar. Árið 1950 voru fjórar
milljónir manna sem bjuggu einir í
Bandaríkjunum. Í dag eru það um 31
milljón sem eins er farið fyrir.
Kynlíf og einhleypa konan
Sumir félagsfræðingar vilja rekja
þessa þróun aftur til 7. áratugarins.
Árið 1962 gaf Helen Gurly Brown
út bókina Sex and the Single Girl,
nokkurs konar fyrirrennara Sex and
the City (sem ég virðist minnast á
í hverri grein), sem rakti dásemdir
þess að vera einhleyp kona. Áratug
áður hafði tímaritið Playboy hafið
göngu sína og sýndi karlmönnum
þær lystisemdir, raunverulegar og
ímyndaðar, sem fylgdu því að vera
piparsveinn.
Karlar einir í sveitinni
Á 8. áratugnum rauk skilnaðartíðnin
upp, á sama tíma og fólk hélt áfram
að flytja úr sveitum í borgir. Reyndin
var sú að það voru oftast konur sem
fluttu til borganna, á meðan karl­
menn urðu eftir á landsbyggðinni.
Þetta má einnig sjá hérlendis. Í borg­
um er jú úrvalið talsvert meira en þar
sem allir búa hver á sínum sveita­
bænum, og því minni ástæða til að
gifta sig. Á sama tíma hefur atvinnu­
þátttaka kvenna aukist til muna, sem
hefur ekki aðeins gert þær efnahags­
lega sjálfstæðar, heldur taka margar
ferilinn fram yfir hjónabandið.
Einsemd á tímum kreppu
Þetta á ekki síst við á krepputímum.
Lífsbaráttan er á margan hátt harðari,
og þeir sem gifta sig ungir hafa minni
tíma og tækifæri til yfirvinnu eða
eyða kvöldum sínum í „network­
ing“, það er að segja að kynnast fólki
sem gæti gagnast ferli þeirra. Að lok­
um má benda á að fólk lifir nú mun
lengur en það gerði áður. Fólk sem
giftir sig um tvítugt sér fram á að eyða
helmingi meiri tíma saman en forfeð­
ur þeirra gerðu. Ef til vill virkar þetta
letjandi á suma þegar kemur að því
að skuldbinda sig með hjónabandi.
En vill fólk þá búa eitt þegar upp
er staðið? Því er erfiðara að svara.
Bíómyndirnar og sjónvarpsþættirn­
ir fjalla flestir um fólk sem er í
makaleit, sem þá verður hið endan­
lega takmark. Í Sex and the City
(svo við minnumst á þá eina ferðina
enn) er aðeins ein af konunum fjór­
um sem kýs að vera áfram einhleyp
þegar upp er staðið. Hinar þrjár gifta
sig, og tvær eignast börn.
Laun handa
heimavinnandi húsfeðrum
Félagsfræðingurinn Eric Klinenberg
bendir þó á að mörgum skilnaðar­
pörum finnst þau vera minna ein­
mana í kjölfar skilnaðar en í hjóna­
bandinu. Þar að auki finnst þeim
sem þau hafi meiri stjórn yfir eigin
tíma, yfir fjárhagnum, vinnunni, fé­
lagslífi og jafnvel heilsu. Yfirvöld
hafa talsverðar áhyggjur af þessari
þróun, fólk á Vesturlöndum verður
jú stöðugt eldra á sama tíma og
færri börn fæðast, og reynt er að
styðja við kjarnafjölskylduna með
einum og öðrum hætti. Kristelig
folkeparti lagði til dæmis til í maí
síðastliðinn að gefnir væru styrkir til
heimavinnandi feðra. n
Noregur
Valur
Gunnarsson
Ósanngjarnt Norskum körlum finnst að sér vegið eftir að hafa eytt áratugum í að rækta mjúkar hliðar. Norskar konur, sérstaklega þær sem
eru búsettar í Ósló telja norska karlmenn of kvenlega.
Í mínum heimi
Nemendur í Laugarnesskóla taka
þátt í alþjóðlegri myndlistarsýn­
ingu sem opnuð verður í Brunei
Art Gallery í höfuðborg Brúnei
laugardaginn 19. janúar. Þar eru
sýnd verk barna og unglinga frá
21 landi og verk þekktra mynd­
listarmanna úr röðum ástralskra
frumbyggja. Þema sýningarinnar
er Í mínum heimi (e. In my world)
og eru öll verkin unnin á hand­
gerðan pappír frá frumbyggja­
samfélagi í Ástralíu. Ísland er eina
Evrópulandið sem tekur þátt.
Napóleon
Mér finnst Napóleon áhugaverður.
Boyd Clive Aynscomb Stephen 9 ára
Friðarbyssa
Friðarbyssa sem skýtur friði á jörð.
Ólafur Franklín Jónasson 11 ára
Tóma húsið
Ekkert fólk en samt er líf.
Áróra Isól Valsdóttir 11 ára
Fiskurinn
Ég hugsa oft um fiskana mína.
Mirra Bjarnadóttir 8 ára
Rauði sófinn
Ég er búin að hugsa mikið um rauðan
sófa.
Jóhanna Lísa Björnsdóttir 7 ára
Berjamór
Mig langar að fljúga inn í myndina og
baða mig í litunum.
Eydís Barke Ágústsdóttir 10 ára
Óþekkt lík á ströndinni
n Leikrit byggt á grein um óupplýst mál í Ástralíu
É
g las grein í tímaritinu Skakka
turninum og Sögunni allri sem
fjallar um atburði sem áttu sér
stað árið 1948 í Ástralíu. Þar fékk
ég hugmyndina að verkinu,“ segir
Ingi Hrafn Hilmarsson um leikritið
Tamam Shud sem verður frumsýnt
föstudaginn 18. janúar í Leikhúsinu
í Kópavogi. Ingi Hrafn segir að hann
hafi lengi verið búinn að leita að efni
í leikrit þegar hann rakst á greinina.
Leikritið er byggt á henni og fjallar
um eldri mann, Guðmund, sem les
þessa sömu grein um lík af ókunn­
um manni sem fannst á Somerton­
ströndinni í Ástralíu. Guðmund­
ur verður hugfanginn af sögunni og
áhorfandinn fær innsýn í hugarheim
hans og heldur af stað í ferðalag til
ársins 1948 í von um að leysa ráðgát­
una.
„Þegar ég fann greinina fannst
mér tilvalið að setja saman leikhóp
til að láta þetta verða að veruleika
og ferlið hefur gengið frábærlega vel.
Við náðum öll svo vel saman og þetta
er skemmtilegur hópur,“ segir hann.
Ásamt Inga Hrafni eru þau
Tryggvi Rafnsson og Áslaug Torfa­
dóttir höfundar verksins og leikar­
ar en Áslaug er eini Íslendingurinn
sem hefur klárað mastersnám í leik­
ritun. „Ég lærði í Goldsmith Uni­
versity í London og námið hefur nýst
vel í þessu ferli. Við sömdum söguna
saman en ég hef haft yfirumsjón með
textanum,“ segir Áslaug. Þetta hafi
verið langt ferli og mikil vinna en þó
gengið vonum framar.
Leikhópurinn hefur fest fimm
sýningar á verkinu og er uppselt á
frumsýninguna. Tamam Shud Guðmundur verður hugfanginn af málinu og reynir að leysa ráðgátuna.