Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.2014, Blaðsíða 10

Helgarblað 23.–26. maí 201410 Fréttir
Yngri kynslóðin borgar
skuldir foreldra sinna
n Kostnaður vegna einkaskulda færður milli kynslóða n Stóreignafólk losnar við auðlegðarskatt
U
m 90 prósent af heildar­
niðurgreiðslu verðtryggðra
húsnæðislána renna til fólks
sem fæddist fyrir árið 1980.
Þeir sem yngri eru munu
hins vegar með beinum og óbeinum
hætti greiða fyrir aðgerðirnar næstu
ár og áratugi.
Með setningu laga um leiðréttingu
verðtryggðra húsnæðislána þann
16. maí lögðu þingmenn Sjálfstæð­
isflokksins og Framsóknarflokksins
grunninn að umfangsmiklum ríkis­
afskiptum sem fela í sér að gríðar­
legur kostnaður vegna einkaskulda
verður færður á milli kynslóða.
Verðbólga og veikari króna
80 milljörðum af skattfé verður varið
í skuldaniðurfellingar á næstu fjórum
árum. Við þetta mun bætast kostnað­
ur vegna hærri vaxta og uppgreiðslu
lána hjá Íbúðalánasjóði auk þess sem
skattafsláttur við inngreiðslu sér­
eignarsparnaðar inn á húsnæðis­
lán mun valda ríki og sveitarfélögum
tekjumissi upp á tugi milljarða í fram­
tíðinni.
Líkt og Seðlabankinn hefur gert
grein fyrir munu skuldaniðurfellingar
auka verðbólgu, ryðja út fjárfestingu,
valda óhagstæðum viðskiptajöfn­
uði og veikja krónuna. Áhrifin munu
jafnframt kalla á hærri vexti sem til að
mynda hafa áhrif á vaxtakostnað rík­
isins sem er gríðarlega hár nú þegar,
eða í kringum 80 milljarða króna.
Óljós heildarkostnaður
Erfitt er að meta heildarkostnað
hins opinbera af aðgerðunum enda
veltur hann á ýmsum óvissuþáttum. Í
nefndaráliti Steingríms J. Sigfús sonar,
fyrrverandi fjármálaráðherra, er að
finna samantekt á ætluðum kostn­
aði hins opinbera vegna beggja frum­
varpanna, bæði frumvarps til laga um
leiðréttingu verðtryggðra fasteigna­
veðlána og frumvarps til laga um sér­
eignarsparnað og ráðstöfun hans til
greiðslu húsnæðislána og húsnæð­
issparnaðar. Hann telur að beinn og
óbeinn heildarkostnaður kunni að
nema tæplega 200 milljörðum króna.
Stjórnarliðar hafa þó fært rök fyrir
því að aðgerðirnar muni einnig hafa
jákvæðar afleiðingar sem muni auka
verðmætasköpun og skila auknum
tekjum í ríkissjóð. Til að mynda
segir á vef forsætisráðuneytisins að
þótt skattfrelsi séreignarsparnaðar
rýri tekjuskattsstofn ríkisins þá ættu
„auknar ráðstöfunartekjur heimila
af úrræðinu að öðru óbreyttu að
leiða til aukinnar eftirspurnar og þar
með meiri umsvifa sem aftur birtast
í auknum tekjum af veltusköttum.
Aukin umsvif ættu einnig að hafa já­
kvæð áhrif á tekjuöflun sveitarfélaga.“
Skuldalækkun hjá stóreignafólki
Meira en 400 fjölskyldur sem eiga
hreina eign yfir 100 milljónum króna
og hafa því greitt auðlegðarskatt
undanfarin ár eiga kost á skuldalækk­
un að því er fram kemur í upplýsing­
um frá ríkisskattstjóra sem vitnað er
til í nefndaráliti Steingríms.
Þar kemur jafnframt fram að 229
heimili sem eiga hreinar eignir yfir
120 milljónum króna en eru samt
með íbúðalán, skuldi að meðaltali
9,7 milljónir króna hvert og geti því
vænst talsverðrar niðurfærslu.
„Líklegt er að í þessum hópi leyn­
ist einhverjir þeirra sem gætu feng­
ið fulla 4 millj. kr. niðurfærslu sökum
mikilla skulda á mjög stórum og dýr­
um eignum og í ljósi þess að svo ster­
kefnaðir aðilar hafa ekki notið fyrri
úrræða, þar á meðal ekki sérstöku
vaxtaniðurgreiðslunnar sem var skert
út við tiltekin eignamörk,“ segir Stein­
grímur og bætir við: „Verður þá ekki
annað sagt en að vel sé gert við þess­
ar auðugu fjölskyldur ef hvort tveggja
gerist á sama árinu að auðlegðar­
skattur er sleginn af og þær aðstoðað­
ar með opinberu skattfé við að lækka
skuldir sínar um allt að 4 millj. kr.“
Til að sporna gegn því að skuldum
yrði létt af stóreignafólki lagði Sam­
fylkingin til að niðurfellingarnar
yrðu eigna­ og tekjutengdar; að þær
hæfust við hreina eign umfram 10
milljónir króna í tilviki einstaklings og
15 milljónir króna í tilviki para í sam­
búð og lyki við tvöfalda þá fjárhæð.
Auk þess var lagt til að fólk með hærri
laun en 95 prósent Íslendinga, sam­
kvæmt gögnum Hagstofunnar, fengi
engar niðurfellingar og að skerðingar
hæfust við 85 prósenta mörk. Þessari
tillögu var hafnað.
Aldurshópurinn sem fær mest
Samfylkingin lagði einnig til að ríkis­
stjórnin yrði skuldbundin til að leggja
fram lagafrumvarp um leiðréttingu
námslána næsta haust. Þannig mætti
koma til móts við yngri kynslóðina
sem fer varhluta af niðurfellingum
verðtryggðra húsnæðislána. Þessi til­
laga var ekki tekin til greina.
Um 65% af skuldaniðurgreiðslun­
um renna til fólks sem fætt er á árun­
um 1960–1990. Allir ráðherrar ríkis­
stjórnarinnar tilheyra þessum hópi
og mikill meirihluti stjórnarliða á Al­
þingi. Þeirra kynslóð hagnast mest
á skuldaniðurfellingunum en yngra
fólk mun sem fyrr segir taka þátt í að
greiða fyrir pakkann næstu árin og
búa við lakari lífskjör en ella. n
„Um 65%
af skuldaniður-
greiðslunum renna til
fólks sem fætt er á árun-
um 1960 til 1990.
Jóhann Páll Jóhannsson
johannp@dv.is
Lagði fram frumvarpið Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins og
fjármálaráðherra, mælti fyrir frumvarpinu um skuldaniðurfellingar og greiddi atkvæði með
því. Þannig leyfði hann Framsóknarflokknum að hrinda umdeildu kosningamáli sínu í fram-
kvæmd þótt það gangi þvert á prinsipp hægristefnunnar um að einstaklingar, en ekki ríkið,
beri ábyrgð á eigin skuldum. Mynd Sigtryggur Ari
Steingrímur áætlar Hann telur að beinn
og óbeinn heildarkostnaður kunni að nema
tæplega 200 milljörðum króna. Mynd Sigtryggur Ari
Það tókst Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráðherra lét birta þessa mynd
á Facebook-síðu sinni eftir að lögin um
leiðréttingu verðtryggðra húsnæðislána
voru samþykkt. Mynd FAcebook-SíðA SigMundAr dAVíðS
Ósammála um leikskólagjöld
Gjaldfrelsi gæti sparað fimm manna fjölskyldu 764 þúsund krónur
V
instrihreyfingin grænt fram­
boð áætlar að það muni
kosta borgarsjóð 3,5 millj­
arða króna að hætta gjald­
heimtu fyrir leikskóla, skólamáltíðir
og frístundaheimili. Hreyfingin set­
ur gjaldfrjálsa grunnþjónustu fyrir
börn á oddinn og vill ná markmiðinu
með því að auka útgjöld borgarinn­
ar til skóla­ og frístundasviðs um 750
milljónir króna á ári, eða sem nem­
ur 0,9 prósentum af heildartekjum
borgarinnar.
Þetta kemur fram á vefnum gjald­
frelsi.is sem framboðið opnaði á
dögunum. Þar geta kjósendur reikn­
að út áhrifin sem það hefði á heim­
ilisbókhaldið ef kosningamál Vinstri
grænna yrði að veruleika. Fullyrt
er að áætlunin rúmist innan þeirr­
ar fimm ára fjárhagsáætlunar borg­
arinnar sem samþykkt hefur verið,
og að umtalsverður afgangur yrði af
rekstri borgarinnar þótt aðgerðun­
um yrði hrint í framkvæmd. Á vefn­
um er tekið sem dæmi að fimm
manna fjölskylda þar sem tvö börn
eru á leikskóla og eitt í grunnskóla
myndi spara sér 764 þúsund krónur
á ári ef grunnþjónusta fyrir börn yrði
gjaldfrjáls.
Sjálfstæðisflokkurinn, Samfylk­
ingin og Björt framtíð vilja ekki
hætta gjaldheimtunni. „Við höfum
ekki tekið undir þessi sjónarmið,“
segir Sigurður Björn Blöndal, odd­
viti Bjartrar framtíðar, aðspurður um
kosningamál Vinstri grænna. „Öllum
þykir sjálfsagt og eðlilegt að rekin sé
leikskólaþjónusta. Okkur finnst hins
vegar ekki óeðlilegt að greitt sé fyrir
hana. Hlutur foreldra í dag er 15 pró­
sent sem er ekkert sérstaklega mikið.
Ég sem foreldri get alveg lagt þau 15
prósent til.“
Hann telur að afnám gjaldanna
skapi hættu á því að þjónustan
versni. Frekar beri að leggja áherslu
á að efla leikskólastigið, taka börn
yngri en tveggja ára inn í kerfið og
minnka þannig bilið milli fæðingar­
orlofs og leikskóla. „Þessar hug­
myndir snúast ekki beinlínis um
gjaldfrelsi, þetta yrði fjármagnað af
skattgreiðendum. Hins vegar má
velta fyrir sér hvort þeir sem verst
standa þurfi að fá meiri aðstoð, hvort
æskilegt væri að niðurgreiða í aukn­
um mæli þjónustuna fyrir þá.“
Vinstri græn telja hins vegar að
áðurnefnd þjónusta eigi að vera
gjaldfrjáls rétt eins og grunnskóla­
kerfið og heilbrigðiskerfið og hvetja
til þess að gjöldin verði lögð af í fjór­
um skrefum á næsta kjörtímabili.
Í fréttatilkynningu er haft eftir Sól­
eyju Tómasdóttur, oddvita Vinstri
grænna, að hugmyndirnar snúist um
að afnema efnahagslegar hindran­
ir og tryggja jafnan aðgang barna að
þjónustunni, auk þess sem aðgerð­
irnar muni auka ráðstöfunartekjur
barnafjölskyldna sem beri of þungar
byrðar eins og staðan er nú. n
johannp@dv.is
Mótfallinn gjaldfrelsi „Þetta yrði fjár-
magnað af skattgreiðendum,“ segir Björn
Blöndal, oddviti Bjartrar framtíðar.
Vill afnema gjöldin Kosningamálið
snýst um að afnema efnahagslegar hindr-
anir og jafna aðgang að grunnþjónustunni,
að sögn Sóleyjar Tómadóttur, oddvita
Vinstri grænna. Mynd Sigtryggur Ari