Dagblaðið Vísir - DV - 25.10.2013, Blaðsíða 26

Sandkorn
Á
tökin um vegalagninguna um
Gálgahraun eiga sér margar
hliðar. Náttúruverndarsinnar
telja að Vegagerðin sé að beita
fáheyrðum yfirgangi með því
að skera í sundur hraunið undir lög-
regluvakt áður en Hæstiréttur nær að
að kveða upp úrskurð sinn um lög-
mæti þess að gera veginn.
Mótmælendur hafa reynt allt til
þess að stöðva framkvæmdirnar sem
þeir telja fela í sér óafturkræft tjón.
Þeir hafa þó ekki haft árangur sem
erfiði því lögreglunni var miskunnar-
laust sigað á mótmælendur. Eldra
fólk varð fyrir hnjaski. Svo langt gekk
valdstjórnin að einn helsti náttúru-
verndarsinni þjóðarinnar var sviptur
frelsi sínu og hann borinn nauðugur
á brott. Ómar Ragnarsson nýtur þess
heiðurs að dagur íslenskrar náttúru er
á afmælisdaginn hans. Ruddar Vega-
gerðarinnar, hvattir áfram af spuna-
meistara ríkisfyrirtækisins, skeyttu
hvorki um heiður né æru þegar þeir
veittust að og handtóku mótmælend-
ur sem áttu ekki aðra hagsmuni en þá
að vilja vernda íslenska náttúru. Fram-
ganga valdstjórnarinnar í Gálgahrauni
er svartur blettur á öllum þeim sem
þar gripu til ofbeldis gegn fólki sem
af hugsjónaástæðum berst gegn eyði-
leggingu lands. Náttúruvernd á nefni-
lega víðar við en á hálendi landsins.
En það er önnur hlið á þessum
málum. Gríðarlegir hagsmunir eru
fyrir eigendur lands sem liggur í
grennd við nýja veginn. Fyrir eigend-
ur jarðarinnar Selskarðs skipti miklu
máli hvernig vegurinn færi um svæð-
ið. Á meðal eigenda eru fjögur systkini
úr Engeyjarættinni með 10 prósenta
hlut. Allir eigendur Selskarðs hafa
talað einni röddu þar sem kemur að
hagsmunavörslu vegna jarðarinnar.
Árið 2000 var það mat þeirra að jörðin
væru 2.000 milljóna króna virði vegna
fyrirhugaðra bygginga 400 íbúða á
svæðinu. Nú hefur þjónustukjarni ver-
ið skipulagður á jörðinni og eigendur
beita sér áfram fyrir því að 400 íbúða
svæðið fái að rísa.
Hluti eigendanna er valdafólk í
Garðabæ. Byggingarframkvæmdirnar
höfðu verið samþykktar af bæjaryfir-
völdum. Bjarni Benediktsson, núver-
andi fjármálaráðherra, sat í skipulags-
nefnd Garðabæjar. Upplýsingafulltrúi
Garðabæjar staðhæfði í fréttatilkynn-
ingu að hann hefði ávallt vikið af fund-
um. Nú er komið á daginn að þetta
er ósatt. Bjarni sat sex af sjö fundum
þar sem fjallað var um jörð föður hans
og frændfólks. Ljóst að eigendur Sel-
skarðs eru ekki með það á stefnuskrá
sinni að land þeirra verði útivistar-
svæði, eins og haldið hefur verið fram.
Þar er stefnt að byggingu þjónustu-
kjarna og þá eru fjölmargar íbúðir á
teikniborðinu. Í sjálfu sér er ekkert
athugavert við þau markmið. En fólk
á ekki að sigla undir fölsku flaggi og
þykjast vera unnendur náttúrunnar
þegar peningarnir eru í forgangi.
Eigendur Selskarðs beittu þrýstingi
til þess að ráða vegstæðinu. Fyrir því
lágu aðeins fjárhagslegar ástæður.
Þeirra barátta snýst um peninga. Jörð
sem í árdaga kostaði einn af ættfeðrum
Engeyingar og fleiri aðila smáaura er
nú að þeirra eigin mati milljarðavirði.
Átökin um veginn í Gálgahrauni eru
því tvenns konar. Ómar Ragnarsson
er að berjast fyrir íslenska náttúru á
meðan eigendur Selskarðs vilja græða.
Annar hópurinn berst í sama anda og
Gandhi en hinn hópurinn er með lög-
menn og lobbíista á sínum snærum til
að tryggja verðmæti eigna sinna. Þar er
ólíku saman að jafna.
Gálgahraunsmálið veitir innsýn í
heim þar sem tekist er á um skipulag
til að fólk geti auðgast persónulega.
Milljarðahagsmunir velta á því hvar
vegur er lagður. Baráttan á sér stað
að tjaldabaki en það má átta sig á at-
burðarásinni með því að leita uppi op-
inber skjöl. Það er hlutverk fjölmiðla
að raða saman púsluspilinu og setja
mál í samhengi. Deilan um veginn
er margslungin og flóknir hagsmunir
einkaaðila blandast þar hagsmunum
íslenskrar náttúru. n
Kraftaverk þarf
n Sjálfstæðismenn í Reykja-
vík biðja nú um kraftaverk til
þess að það náist að skáka
Jóni Gnarr borgarstjóra sem
fer með himinskautum í
fylgi. Júlíus Vífill Ingvarsson,
Halldór Halldórsson og Þor-
björg Helga Vigfúsdóttir þykja
ekki búa yfir þeim pólitíska
töframætti sem þarf til að
Sjálfstæðisflokkurinn nái
reisn. En af leiðtogaefnun-
um þremur þykir Þorbjörg
vera sigurstranglegust.
Vilja stjórnarslit
n Innan Sjálfstæðisflokksins
er tekið að gæta óþols vegna
loforðaglamurs Framsóknar-
flokksins. Það
er almenn
skoðun
flokksmanna
að ekki verði
hægt að
standa við
það að fella
niður stóran hluta af skuld-
um íbúðareigenda. Leið
Framsóknarflokksins er sú að
prenta einfaldlega peninga
til að standa við loforðið. Þær
raddir eru uppi innan Sjálf-
stæðisflokksins að stjórn með
Framsókn sé dauðadæmd og
Bjarni Benediktsson formað-
ur verði að höggva tímanlega
á hnútinn áður en fylgi hans
fer sömu lóðréttu leið og fylgi
Sigmundar Davíðs Gunnlaugs-
sonar.
Einelti á
örþreyttan
n Mikil varnarbarátta er hafin
til að bjarga Sigmundi Davíð
Gunnlaugssyni forsætisráð-
herra frá því að sogast ofan í
svarthol eigin
kosningalof-
orða. Einn af
gæðingum
Framsókn-
ar, Guðlaugur
Sverrisson,
ritaði pistil á
Pressuna sem var endurbirtur
á Eyjunni. Þar segir hann að
fjölmiðlar og stjórnarandstaða
leggi flokkinn og Sigmund
í einelti. Sigmundur virðist
vera örþreyttur eftir nokkra
mánuði á stóli forsætisráð-
herra og brá sér í leynilegt frí
í vikunni fyrir kjördæmaviku.
Telur Guðlaugur það hafa ver-
ið fíflagang fjölmiðla að leita
að ráðherranum.
Rekin úr skóla
n Afrekskonan Vilborg Arna
Gissurardóttir hefur undan-
farið rakið sögu sína fyrir
Sigmundi Erni Rúnarssyni,
fyrrverandi alþingismanni.
Þar segir hún frá sigrum
sínum á suðurskautinu og
sumum af hæstu fjöllum
veraldar. Annað forvitni-
legt er að hún var rekin úr
nokkrum framhaldsskólum
og virðist hafa verið fyrir-
ferðarmikil á unglingsárum.
Þeir hrintu
mér
Við þolum meiri skuldir
en margur annar
Sigrún Árnadóttir, bæjarstjóri Sandgerðis, um bága fjárhagsstöðu Sandgerðisbæjar. – DV
Ruddar Vegagerðarinnar„Milljarðahagsmunir
velta á því hvar vegur
er lagður
N
iðurskurður á fjárframlögum
til heilbrigðiskerfisins hófst
ekki með efnahagshruninu
2008. Það sem hins vegar
gerðist í kjölfar þess var að
niðurskurðurinn var þá stóraukinn
eða um á milli 20 og 25% á fjórum
árum!
Starfsmönnum var fækkað, tækja-
kostur drabbaðist niður og dregið var
úr þjónustu. Heilbrigðisstarfsfólk og
landsmenn almennt létu sig hafa þetta
– þótt margir mótmæltu hástöfum,
ekki síst á landsbyggðinni. Allir sáu
þó hvernig komið var fyrir ríkis sjóði.
En þótt þetta væri látið gott heita af
margra hálfu, þá breytir það ekki því
að alltof langt var gengið eins og nú er
að koma í ljós.
Niðurskurður fyrir og eftir hrun
Í þenslunni í aðdraganda hruns hafði
sem áður segir verið stöðugur niður-
skurður sem á fínu máli gengur undir
heitinu hagræðingarkrafa. En niður-
skurður fyrir hrun var af öðrum toga
en eftirhruns-niðurskurðurinn að því
leyti að fyrirhruns-ríkisstjórnir vildu
knýja fram kerfisbreytingar í heil-
brigðiskerfinu í átt til einkavæðingar,
og nýta sér aðhald og þrengingar til að
ná því fram. Þetta var og er galin hug-
mynd því kerfið verður í senn dýrara
og ranglátara með einkavæðingu. En
það skipti Sjálfstæðisflokkinn og fylgi-
fiska hans ekki máli því þetta var póli-
tískur rétttrúnaður hægri manna.
Rétt er að rifja þetta upp til að gera
sér betur grein fyrir því hve illa er
komið fyrir heilbrigðisþjónustu okk-
ar og þá einnig þeim hættum sem
framundan eru. Dýfan eftir hrunið var
sem sé ofan á áralangan niðurskurð.
Fækkað um helming!
Í byrjun vikunnar skrifar 31 yfirlækn-
ir grein í Fréttablaðið þar sem talað
er um mjög alvarlega „bresti í starf-
semi lykildeilda“ á Landspítalanum.
Fréttir þessa dagana um að fólk þurfi
að bíða eftir krabbameins rannsókn
vikum saman verður skiljanleg
þegar við fáum jafnframt að vita að
krabbameinslæknum á lyflækninga-
deild Landspítalans hafi fækkað um
helming á síðustu misserum. Á öðr-
um deildum er og víða mannekla og
tækjaskortur.
Heilbrigðisráðherra, Kristján
Júlíus son, sagði í byrjun sumars að
menn yrðu að taka höndum saman
heilbrigðiskerfinu til varnar. Ég er
sannfærður um að flestir Íslendingar
eru því fylgjandi. En þá er eins gott
að endurtaka ekki gömul mistök. Því
miður er ekki frítt við að ég óttist það
því sami mannskapur er nú kominn
til valda og fyrir hrun. Hin pólitísku
heimkynni eru altént hin sömu.
Vilja bjóða gamla fólkið út
Þannig hefur verið ákveðið, svo dæmi
sé tekið, að flytja gamalt, sjúkt fólk út
af Landspítalanum í hagræðingar-
og sparnaðarskyni á Vífilsstaði. Þetta
kann að vera skynsamlegt. En ekki
leið á löngu frá þessari ákvörðun þar
til okkur var sagt á forsíðu Morgun-
blaðsins að til stæði að bjóða gamla
fólkið á Vífilsstöðum út, enda væri það
„ekki í verkahring spítalans“ að reka
Vífilsstaði. En ríkisins – og þá bara í
verktöku? Það kann að vera að þetta
sé ekki dæmigert um alla þætti en hitt
óttast ég þó að útboðin séu að hefjast
á nýjan leik.
Útboð leysa engan vanda
En ég spyr, halda menn að útboð
á sviði heilbrigðismála sé ávísun á
ódýrara og hagkvæmara fyrirkomulag
til lengdar? Eða stendur til að bjóða
sömu starfsemi út á nokkurra ára
fresti? Ég held ekki.
Þegar útboð hefur farið fram, breyt-
ist ekkert næstu áratugina því rekstur-
inn verður ekki rifinn reglulega upp
með rótum til að fá öðrum rekstrar-
aðila í hendur. Nú vil ég taka það fram
að ýmsir félagslegir aðilar og sjálfs-
eignarstofnanir reka hjúkrunarheimili
með ágætum. En síðan höfum við líka
dæmi um að gagnstæða.
Ráðherra tali skýrt
Heilbrigðisráðherra verður að skýra
betur út hvað fyrir honum vakir. Hann
þarf líka að gera okkur grein fyrir því
hvort aðferðafræði fyrir-hruns áranna
verður endurvakin að nýju. Er ein-
vörðungu verið að tala um hjúkrunar-
heimili eða einnig aðra þjónustu
þegar útboð eru annars vegar?
Lítur núverandi heilbrigðisráð-
herra á heilbrigðisþjónustu sem sam-
félagsþjónustu þar sem eru læknar
og sjúklingar eða lítur hann á hana
sem bisniss þar sem eru seljendur og
kaupendur, bisnissmenn og kúnnar?
Þegar kallað er eftir samstöðu
verða menn að koma hreint fram og
leggja öll spil á borðið.
Heilbrigðisstarfsfólk
á allt gott skilið
Að undanförnu hafa alþingismenn
fengið skæðadrífu áskorana frá verð-
andi læknum sem lýsa áhyggjum yfir
því hvernig komið er fyrir heilbrigðis-
kerfinu og hvert stefnir að óbreyttu.
Það er í mínum huga traustvekjandi
að heyra þessa tóna.
Það er ekki sæmandi fyrir Ís-
lendinga sem eru rík þjóð og hafa á að
skipa vel menntuðu og sérlega færu
starfsfólki að láta heilbrigðiskerfið
drabbast niður. Mál er að linni. n
Björgum heilbrigðiskerfinu!
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr
Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
26 25.–27. október 2013 Helgarblað
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
Eiður Svanberg um lögregluna í Gálgahrauni. – DV
Kjallari
Ögmundur
Jónasson