Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2013, Blaðsíða 26

Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.2013, Blaðsíða 26
Helgarblað 13.–16. desember 201326 Fólk Þ að eitt að vera grunaður um glæp getur haft í för með sér áralanga fangelsisvist í Nígeríu. Meira en helmingur fanga þar í landi hefur aldrei verið leiddur fyrir dómstóla að því er fram kemur í gögnum á vef Amnesty International. Aðstæður í fangelsum landsins eru hörmulegar en tæplega þúsund fangar týndu þar lífi á fyrri helmingi þessa árs. Fréttir íslenskra fjölmiðla, sumar þeirra á ensku, hafa að undanförnu ratað til fólks í Nígeríu. „Ég hef feng­ ið skilaboð frá fólki í Nígeríu sem hefur frétt að ég hafi verið grunaður um aðild að mansali á Íslandi,“ segir Tony sem óttast að verði málið ekki til lykta leitt fyrir íslenskum dómstól­ um bíði hans grimmileg fangelsisvist í heimalandinu. „Það er í rauninni búið að rústa mannorði mínu. Ég skil ekki hvernig ráðuneytið gat gert mér þetta, ég skil ekki Ísland.“ DV hitti Tony og konuna sem segist bera barn hans undir belti, Evelyn Glory Joseph, á kaffihúsi í miðborg Reykjavíkur, en hann hefur undanfarnar þrjár vikur farið huldu höfði. Kappklædd í kuldanum Blaðamaður fékk símtal frá Evelyn að morgni fimmtudagsins 12. desem­ ber. Sagðist hún vilja hitta hann undir fjögur augu, enda þyrfti hún að deila með honum mikilvægum upplýs­ ingum. Stuttu síðar hitti blaðamaður Evelyn við Kolaportið, þessa þung­ uðu konu sem stóð kappklædd í kuld­ anum. „Hann getur þetta ekki lengur, hann vill tala við þig,“ er það fyrsta sem Evelyn segir og í sömu andrá kemur Tony fyrir hornið: „Sæll. Ég er kominn með nóg af því að húka í fel­ um. Þetta er vont, svo vont. Hvar get­ um við talað saman?“ Við setjum stefnuna á fáfarið kaffi­ hús í miðbænum og á leiðinni skimar Tony eftir lögreglubílum. „Óttastu lögregluna?“ spyr blaðamaður og Tony svarar því til að hann sé hrædd­ ur um að verða handtekinn og sendur úr landi sjáist hann á rölti um bæinn. Hann segist ekki hafa farið út úr húsi í þrjár vikur, en nú hafi honum þótt nauðsynlegt að gera eitthvað. „Bara eitthvað.“ Það er ljóst að þau eru bæði ráðvillt þar sem þau standa í myrkr­ inu, á gatnamótum svo fjarri heima­ landi sínu, og bíða eftir græna kallin­ um. Eftirsjá alla ævi „Lögreglan gerði húsleit hjá Evelyn í gærkvöldi. Þetta er farið að valda henni mikilli streitu og ótta. Það mik­ ilvægasta núna er heilsa hennar og barnsins,“ segir Tony sem íhugar nú að gefa sig fram við lögreglu. „Þetta getur ekki gengið mikið lengur, þeir senda mig þá bara úr landi, það verð­ ur að hafa það.“ Evelyn er sannfærð um að Tony sé faðir barnsins sem hún ber undir belti en hún á von á sér í janúar. Tony tekur undir með henni. „Þetta er barnið mitt, ég væri ekki að halda því fram nema vegna þess að ég er sannfærður um það,“ segir Tony sem hefur lýst því yfir að hann sé til­ búinn til þess að fara í faðernispróf. Hann segir ófætt barn þeirra Evelyn vera ástæðuna fyrir því að hann hafi lagt á flótta. „Ég er í felum því ég verð að fá tækifæri til að sjá barnið mitt. Það eina sem ég á. Það er bæn mín. Ef ég fæ ekki að sjá barnið mitt mun ég sjá eftir því alla ævi,“ segir Tony titrandi röddu. Lögreglan hefur gert húsleit hjá fleiri hælisleit­ endum í leit sinni að Tony. Þá sendi alþjóðadeild ríkislögreglustjóra sér­ staka mynd af Tony á alla fjölmiðla og lýsti eftir honum í kjölfar fjölmiðlaum­ fjöllunar um hann. Óvanalegt er að slíkt sé gert í til­ felli hælisleitenda sem á að senda úr landi, en sem dæmi má nefna að Mo­ hammed Lo frá Máritaníu, var í felum hér á landi í meira en ár, án þess þó að lýst væri opinberlega eftir honum. Að­ gerðir lögreglunnar og leki persónu­ upplýsinga um þau hafa komið Tony og Evelyn í opna skjöldu. „Ég skil ekki hvað er á seyði,“ segir Tony sem seg­ ist finna fyrir miklu vantrausti og ótta gagnvart stofnunum íslenska ríkisins. Ráðuneytið rauf trúnað DV fjallaði um brottvísun Tonys úr landi í nóvember. Í kjölfarið var minn­ isblaði innanríkisráðuneytisins lekið til valinna fjölmiðla en þar kom meðal annars fram að Tony hefði verið grun­ aður um aðild að mansali, en einnig að hann væri ekki lengur til rannsókn­ ar og var það reyndar tiltekið sem ein af ástæðunum fyrir brottvísuninni. Þá var dregin sú ályktun að Tony hefði beitt Evelyn þrýstingi um að halda því fram að hann væri faðir barnsins. Tony segir að sér hafi verið brugð­ ið þegar hann las fréttirnar og vísar ásökunum innanríkisráðuneytisins alfarið á bug. „Ég mundi aldrei taka þátt í mansali, ég er ekki þannig og ég geri ekki slíkt,“ segir hann. Um trún­ aðarbrest ráðuneytisins segir hann: „Ég vissi ekki að ráðuneyti í Evrópu beittu sér með þessum hætti.“ Tony segist hafa fengið skilaboð frá Níger­ íu um að þar haldi fólk að hann hafi gerst sekur um mansal. „Fréttirn­ ar koma frá lýðræðisríki og fólk trú­ ir þessu. Þetta mun fylgja mér til Ní­ geríu og þess vegna verður að útkljá málið fyrir dómstólum hér á landi. Annars verður þetta notað gegn mér í Nígeríu og þá veit ég ekki hvað verð­ ur um mig.“ Núna segist Tony hins vegar fyrst og fremst hafa áhyggjur af Evelyn. „Ég er hræddur vegna þess að hún er ólétt. Og alltaf þegar lögreglan kem­ ur þá verður hún hrædd.“ n Réttarkerfi Nígeríu er í skötulíki. Í október tilkynntu mannréttindasamtökin Amnesty International að tæplega þúsund fangar hefðu dáið í nígerískum fangelsum á fyrri helmingi þessa árs. Margir þeirra hefðu verið teknir af lífi en aðrir dáið vegna hörmulegra aðstæðna, hungurs og skorts á heilbrigðisþjónustu. Mörg þjóðarbrot búa í Nígeríu og hefur ríkt spenna milli þeirra um árabil. Undanfarin ár hefur nígeríski herinn barist af mikilli hörku gegn skæruliðasamtökunum Boko Haram, en auk þess hafa mótmælendur verið eltir uppi og drepnir. DV ræddi við nígerískan hælis leitanda að nafni Osahon Okoro síð- asta sumar, en hann lýsti því hvernig skugga- her, handgenginn stjórnvöldum, hefði ráðist inn í þorp hans eftir mótmælaaðgerðir sem hann tók þátt í að skipuleggja. „Þeir skutu fólk til bana og brenndu hús, grímuklæddir menn sem sýndu enga miskunn,“ sagði Okoro en þeir Tony Omos kynntust á Íslandi. Það eitt að vera grunaður um glæp getur haft í för með sér áralanga fangelsisvist í Nígeríu. Meira en helmingur fanga þar í landi hefur aldrei verið leiddur fyrir dóm- stóla að því er fram kemur í gögnum á vef Amnesty International. Þá eru pyntingar daglegt brauð og notaðar til að knýja fram játningar sem þykja gild sönnunargögn fyrir rétti. Fólki er hrúgað inn í litla fangaklefa þar sem matur og vatn er af skornum skammti. „Ég er hræddur um að fjölskylda mín þurfi að færa mér mat ef ég enda þarna inni,“ segir Tony sem óttast að verða fangelsaður verði hann sendur heim. Óttast ofsóknir vegna lekans úr ráðuneytinu Tony Omos, hælisleitandi frá Nígeríu, óttast að leki minnisblaðs innanríkisráðuneytisins sem innihélt upplýsingar um að hann hefði sætt rannsókn vegna mansalsmáls geti haft mjög alvarlegar afleiðingar fyrir hann í heimalandinu. Samkvæmt úrskurði innanríkisráðuneytisins á að senda Tony til Sviss á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Þar hefur honum þegar verið neitað um hæli, sem þýðir að hann verður að öllu óbreyttu sendur þaðan aftur til Nígeríu. „Eina sem ég á“ „Ég verð að fá tækifæri til að sjá barnið mitt, það eina sem ég á,“ segir Tony sem óttast að verða sendur frá barnsmóður sinni og enda í nígerísku fangelsi vegna leka innanríkisráðu- neytisins. Mynd SigtRygguR ARi „Ef ég fæ ekki að sjá barnið mitt mun ég sjá eftir því alla ævi Fólk fangelsað án dóms og laga Amnesty segir pyntingar algengar í Nígeríu Á svig við alþjóðalög Brottvísun gæti stangast á við skuldbindingar Íslands Ísland hefur fullgilt alþjóðasamninginn gegn pyntingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Samkvæmt þriðju grein samningsins er aðildarríkjum bannað að vísa úr landi, endursenda eða framselja mann til annars ríkis, ef veruleg ástæða er til að ætla að hann eigi þar á hættu að sæta pyntingum. „Þegar ákveðið er hvort slíkar ástæður eru fyrir hendi skulu þar til bær yfirvöld hafa hliðsjón af öllum atriðum sem máli skipta, þar á meðal, eftir því sem við á, hvort í ríki því sem um ræðir viðgangist áberandi, gróf eða stórfelld mannréttindabrot,“ segir í samningnum. Samkvæmt fyrstu almennu athugasemd Alþjóðanefndarinnar gegn pyntingum felst í 3. grein einnig bann við því að senda flóttamann til lands sem líklegt er til að endursenda hann til ríkis sem kann að beita hann pyntingum. Íslenska ríkið hyggst senda Tony Omos til Sviss á grundvelli Dyflinnarreglugerðar- innar. Þar hefur hælisumsókn hans verið synjað og því má ætla að Sviss sendi hann aftur til heimalandsins, Nígeríu, þar sem staðfest er að mannréttindabrot og ómannúðleg meðferð fanga viðgengst. Taka ber fram að Ísland er einnig aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna, en 33. grein hans er svipuð að innihaldi og ákvæði alþjóðasamningsins gegn pyntingum. Jón Bjarki Magnússon og Jóhann Páll Jóhannsson jonbjarki@dv.is / johannp@dv.is

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.