Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Qupperneq 5

Þjóðarframleiðsla, verðmætaráðstöfun
og þjóðartekjur, 1945-1960
Grein þessi er samin af Torfa Ásgeirssijni og Bjarna B. Jóns-
sijni, og hafa þeir einnig unnið töfluverkið.
Þjóðhagsreikningar íslands
Með lögum frá 24. des. 1953 um skipan
innflutnings- og gjaldeyrismála, fjárfestingar-
mála o. fl., var Framkvæmdabankanum falið
að „semja áætlun um þjóðartekjurnar, mynd-
un þeirra, skiptingu og notkun“.
Lögin nefna aðeins eina af fjölmörgum þjóð-
hagsreikningastærðum, sem sé þjóðartekjurn-
ar, en þar sem jafnframt er talað um „mynd-
un, skiptingu og notkun" hefur lagaákvæðið
í reynd verið skilið þannig, að bankanum
væri þar með falið að hrinda í framkvæmd
því mikilvæga verkefni að skipuleggja þjóð-
hagsreikningakerfi fyrir Island, en slíku reikn-
ingakerfi er ætlað að varpa ljósi á hið marg-
slungna orsakasamband innan hagkerfisins,
vera stjórnarvöldum verkfæri við alls konar
áætlunargerð, og létta skynsamlegar ályktanir
um áhrif hagrænna aðgerða.
Frá upphafi var vitað, að mörg ár myndu
líða þar til þjóðhagsreikningakerfi Islendinga
yrði komið í það horf, að það væri á nokkurn
hátt sambærilegt við þjóðhagsreikningakerfi
hinna háþróuðu landa. Ljóst var og, að vinna
varð verkið í mörgum áföngum, taka fyrir
einstök svæði innan hagkerfisins, gera frum-
áætlanir fyrir hvert þeirra og endurskoða jafn-
óðum eldri vinnu í ljósi þeirra upplýsinga, sem
könnun nýrra svæða veittu um þau önnur
svæði, er á einhvern hátt eru tengd þeim.
Sýnt var, að þýðingarmikil svæði hagkerfisins
voru alls ekki „á landabréfinu“, upplýsingar
voru ekki fyrir hendi, og oft jafnvel ófáan-
legar.
Þær áætlanir, sem Framkvæmdabankinn
hefur látið frá sér fara um ýmsar þýðingar-
mestu stærðir þjóðhagsreikninga, svo sem
þjóðartekjur, þjóðarframleiðslu á markaðs-
verði, fjármunamyndun, neyzlu þjóðarinnar,
bæði einkaneyzlu og þá samneyzlu, sem á sér
stað fyrir milligöngu hins opinbera, o. s. frv.,
hafa því eðlilega verið stöðugum breytingum
undirorpnar. Með hverri nýrri talnaröð hefur
eldri áætlunum verið varpað fyrir borð. Hver
ný áætlun hefur verið sú bezta, er völ var á,
miðað við það stig, sem skýrslugerð og upplýs-
ingasöfnun Framkvæmdabankans og þeirra
aðila annarra, er vinna að hagskýrslugerð, hef-
ur verið á hverju sinni.
Fyrstu áætlanir Framkvæmdabankans voru
birtar í þessu riti, „Ur þjóðarbúskapnum", í
júní 1955. Þar er að finna áætlun um verðmæti
þjóðarframleiðslunnar árin 1950—1953, bæði
á verðlagi hvers árs og eins reiknað til verð-
lags ársins 1953, ennfremur er þar gerður út-
reikningur á þjóðartekjunum sömu ár. Við
þessa fyrstu áætlunargerð var reynt að áætla
verga þjóðarframleiðslu á markaðsverði og
áætla aðrar þjóðhagsreikningastærðir út frá
þeirri grunnstærð. Sams konar áætlanir um
þjóðarframleiðslu og þjóðartekjur og gerð var
1
3