Úr þjóðarbúskapnum - 01.06.1962, Page 78

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
ins: vega- og brúagerð, bygging ríkisskóla
og annarra ríkisbygginga, gerð flugvalla,
landshafna o. fl.„ eru gerðar upp því sem næst
eftir áföllnum kostnaði um hver áramót, þótt
einhverju geti skakkað, þegar um verktöku
er að ræða.
Nokkru óskýrara er samband tilfærslnanna
til annarra aðila við raunverulegar athafnir
þeirra. Verður að líta svo á, að þær falli til,
þ. e. verði að kröfum, ekki aðeins við það, að
ákveðnum framkvæmdaskilyrðum sé fullnægt,
beldur einnig að tilskilinni staðfestingu fjár-
laga og venjulegri skiptingu framlaga í
greiðsluáfanga. Framlög til sveitarfélaga til
rekstrar almennra skóla, en hér er með þau
farið sem neyzlu ríkisgeirans, eru færð á það
ár, er rekstrarkostnaðurinn fellur til. Tilfærsl-
ur vegna fjármunamyndunar eru hins vegar
í lausari tengslum við framkvæmdirnar sjálfar
og koma venjulega til skila nokkru eftir á.
Framlögum til skólabygginga er t. d. dreift
á fimm ár frá fjárlagastaðfestingu, en fram-
lög til jarðabóta eru gerð upp árið eftir fram-
kvæmdarár, nema hin sérstöku framlög til ný-
býla og smábýla, sem að mestu falla til á
framkvæmdarári. Oll slík framlög verður að
telja, að falli til og verði að kröfum á því
ári, er þau eru tekin á fjárlög og síðan færð
á ríkisreikning. Engu að síður eru þessar kröf-
ur að myndast samkvæmt gildandi lögum
næstu árin á undan.
Tilfærslur ríkisins til almannatrygginga og
sjúkrasamlaga eru að mestu við það miðaðar
að sjá fyrir greiðsluþörf þessara stofnana, sam-
kvæmt ákveðnum reglum. Stofnanir þessar
eru að heita má reknar á staðgreiðslugrund-
velli, en safna ekki tryggingarsjóðum til þess
að mæta skuldbindingum, sem í rauninni safn-
ast upp og falla til greiðslu á ókomnum árum.
Það sem er kræft frá ríkinu á hverju ári, eru
framlög til þess að mæta bótagreiðslum árs-
ins. Færslur framlaganna á ríkisreikninga sam-
svara þessu nokkurn veginn, en fram komnir
mismunir, venjulega smávægilegir, eru færðir
á áætlun til næstu fjárlaga, sem í undirbún-
ingi eru, þ. e. fyrir annað ár frá reikningsári.
Undantekning hefur þó verið gerð, þegar sér-
stök, ófyrirséð breyting varð á bótareglum, og
þá leiðrétt það ár, sem breytingin fór fram.
Almennasta reglan, sem talin verður gilda
um tímamörk ríkisreikninga, er því sú, að þeir
nái yfir tilfallnar tekjur og gjöld almanaksárs-
ins, þ. e. um fullmyndaðar kröfur á báða bóga.
Jafnframt gilda þeir sem greiðslubókhald til
reikningslokunar. Hins vegar sýna þeir ekki,
hve mildu af kröfunum hefur verið lokið um
áramót né hvernig ýmsar fjármagnshreyfingar
líta út miðað við þann tíma. Jafnframt er
ýmsu hægt að hnika til um tímamörkin, þann-
ig að niðurstöður einstakra ára verða ekki svo
áreiðanlegar sem skyldi. Loks ber að hafa
hugfast, að skuldbindingar ríkisins til greiðslu
næstu árin á eftir eru jafan að myndast.
Ekki er þó tímabært að meta þær til fjár og
reikningsfærslu, fyrr en þær eru fullgildar
orðnar. Fram til þess tíma eru þær verkefni
fyrir almennar efnahagsáætlanir og fram-
kvæmdaáætlanir ríkisins.
Flokkun reikningsfærslna
Straumarnir í efnahagslífinu flokkast eftir
eðli þeirra og efnahagslegri þýðingu. Reikn-
ingsfærslurnar, sem eru bókhaldsleg mynd
straumanna, flokkast með sama hætti. Um
þessa flokkun hefur þegar verið fjallað að
nokkru. Hér á eftir verður því aðeins gefið
stutt yfirlit yfir flokkunina, í beinu sambandi
við töfluformið og því til skýringar.
Aftast í ritinu er fest útsláttarblað með
skýringarmynd af stöðu ríkisgeirans í kerfi
þjóðhagsreikninga. Myndin sýnir geiraskipt-
inguna, reikningaskipanina og flokkun straum-
anna eða færslnanna, ásamt stefnum þeirra.
Færslutexta er haldið í samræmi við töflu-
textann, þótt hann gefi ekki ætíð rétta straum-
stefnu til kynna. Mynd þessa er ráðlegt að
(Framliald á bls. 82)
76