Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Blaðsíða 39

IÐNÞRÓUN Á ÍSLANDI
geta haft gagnstæð áhrif á fiskiðnað. Þar er
hráefnið lítt breytilegt, þ. e. fiskurinn úr sjón-
um, en auknar kröfur neytenda koma fram í
auknu vinnslustigi. Reynslan virðist staðfesta,
að svo sé.
Vinnsluvirðisþróunin1).
Áratuginn 1950—1960 jókst raunverulegt
vinnsluvirði iðnaðar í heild um 88% eða um
6,5% á ári. Þetta var svipaður vöxtur og gerðist
annars staðar í heiminum (sjá heimild 21) á
þessum tíma. Vinnsluvirði iðnaðar í heimin-
um almennt jókst um 6% á ári og í iðnaðar-
löndunum um tæp 6% á ári.
Þróunin innan tímabilsins var mjög óreglu-
leg á íslandi eins og sést af því, að vinnslu-
virðið minnkaði um 3% 1950—1953, en jókst
um 91% 1953—1960 (reiknað sem hlutfall af
stærð þess 1950). Að þessu leyti var þróunin
hér öðru vísi en annars staðar í heiminum. í
öðrum löndum var það yfirleitt tímabilið 1953
—1958, sem var óhagstæðast, og þróunin í öðr-
um löndum virðist yfirleitt hafa verið langtum
jafnari en hér.
Vinnsluvirði íslenzks léttaiðnaðar jókst að-
eins um 1% á fyrra tímabilinu en um 104% á
hinu síðara. Vinnsluvirði þungaiðnaðar minnk-
aði um 10% á fyrra tímabilinu en jókst um 68%
á hinu síðara. Á öllu tímabilinu var árleg aukn-
ing í léttaiðnaði um 7,5% en 4,7% í þungaiðnaði.
Þetta var alveg gagnstætt því, sem gerðist
annars staðar í heiminum, þar sem árleg aukn-
ing í léttaiðnaði var rúm 4% en tæp 7% í þunga-
iðnaði.
Við nánari sundurgreiningu vinnsluvirðis í
íslenzkum iðnaði kemur í ljós, að það er fyrst
og fremst vinnsluvirði fiskiðnaðarins, sem
hefur aukizt á þessu tíu ára tímabili. Vöxtur-
inn var þar 22% á fyrri hlutanum en 163% á
seinni hlutanum, og árlegur vöxtur vinnslu-
virðis fiskiðnaðar var um 10,5%. í öðrum létta-
iðnaði en fiskiðnaði var árlegur vöxtur 2,7% og
í öðrum þungaiðnaði en fiskiðnaði og stór-
iðju var árlegur vöxtur 3,9%.
Undirgreinum léttaiðnaðar, öðrum en mat-
vælaiðnaði, má skipta í tvo flokka mis hraðs
vaxtar. í öðrum flokknum eru fataiðnaður,
prentun og „annar iðnaður“. Þar jókst vinnslu-
virði um 15—30% á öllu tímabilinu, minnkaði
um 20—50% á fyrri hlutanum og jókst um 35—
75% á seinni hlutanum. í hinum flokknum eru
vefjariðnaður og trésmíði og þar má líka telja
með efnaiðnað, sem sýndi hliðstæða þróun. í
þessum flokki urðu breytingamar miklu hrað-
ari. Vinnsluvirði jókst um 40—90% á öllu tíma-
bilinu, minnkaði um 15—45% á fyrri hlutanum
og jókst 55—120% á seinni hlutanum.
í málmsmíði var hæg aukning allt tímabilið,
4% á fyrri hlutanum, 38% á seinni hlutanum og
42% á öllu tímabilinu. í steinefnaiðnaði marg-
faldaðist vinnsluvirðið við tilkomu Sements-
verksmiðjunnar og nam vöxturinn á öllu tíma-
bilinu 363%. Matvælaiðnaðurinn endurspeglar
þróunina í fiskiðnaði með 25% aukningu á fyrri
hlutanum og 139% á seinni hlutanum.
Árlegur vöxtur í undirgreinum iðnaðar, öðr-
um en steinefnaiðnaði, var þessi: Matvælaiðn-
aður 10,2%, vefjariðnaður 6,6%, pappírsiðnaður
4,8%, efnaiðnaður 4,0%, málmsmíði 3,6%, tré-
smíði 3,4%, „annar iðnaður" 2,5%, fataiðnaður
2,1% og prentun 1,4%.
í matvælaiðnaði og steinefnaiðnaði varð
vöxturinn meira en helmingi rneiri hér á landi
en annars staðar í heiminum að meðaltali, í
vefjariðnaði og pappírsiðnaði svipaður, en
miklu minni í öllum öðrum iðngreinum.
Spáð í eyðurnar.
Því miður er ekki kostur á nánari skiptingu
í tímabil, hvað vinnsluvirði í iðnaði snertir.
Hins vegar liggur í augum uppi, að þróun
þess hlýtur að vera hliðstæð vinnuaflsþróun-
i) Aukningartölur þessa kafla (%) miðast allar við stærð vinnsluvirðisins 1950 (1950 = 100), en sjálf aukn-
ingin er metin á föstu verði ársins 1960.
37