Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Blaðsíða 45

IÐNÞRÓUN Á ÍSLANDI
Talið er að á árunum um og fyrir 1960 hafi
stofnfjárstuðull í iðnaði á Norðurlöndunum
verið 1,6—2,3, í rafefnaiðnaði Noregs 3,2, í 32
stærstu iðnfyrirtækjum Bandaríkjanna 0,8 og
almennt í efnaiðnaði Bretlands og Vestur-
Þýzkalands 0,9—1,3. Engin trygging er fyrir
því, að þessir og aðrir erlendir stuðlar, sem
hér eru birtir, séu gerðir upp á sama hátt og
innlendu stuðlarnir í töflu 8, þótt formúlan sé
hin sama, og dugir því ekki að gera nema gróf-
an samanburð.
Hér hefur framleiðni fjármagnsins minnkað
jafnt og þétt á tímabilinu 1950—1960. Stofn-
fjárstuðullinn hækkaði úr 1,5 í 1,6 og loks í
2,2. Sem vænta má, var framleiðnin meiri í
léttaiðnaði heldur en þungaiðnaði, 1,3 — 1,5
— 1,9 á móti 1,8 — 1,9 — 2,7, enda er þunga-
iðnaður yfirleitt talinn fjármagnsfrekari.
Fiskiðnaðurinn sýndi eiginþróun í fram-
leiðni fjármagnsins. Stofnfjárstuðull hans
minnkaði 2,6 — 2,3 — 2,1. Er fiskiðnaðurinn
eina greinin, þar sem framleiðni fjármagnsins
jókst á þessu tímabili.
Stofnfjárstuðullinn var árið 1960 lægstur í
málmiðnaði, 1,1, og stafar það sennilega að
verulegu leyti af því, að sú iðngrein er hér
á landi að mestu viðgerðaþjónusta, sem þarfn-
ast tiltölulega lítils stofnkostnaðar. Á Norður-
löndunum var stofnfjárstuðull í málmiðnaði
um svipað leyti 1,8.
í fataiðnaði var stofnfjárstuðullinn næst
lægstur hér eða 1,4, nokkru lægri en á Norður-
löndunum, þar sem hann var 2,2. í vefjariðn-
aði var einnig lágur stofnfjástuðull hér, eða
1,8. Matvælaiðnaður hafði svipaðan stofnfjár-
stuðul og var á Norðurlöndunum, 1,9 á móti
2,1.
í trésmíði var stofnfjárstuðullinn, 2,0, aftur
á móti nokkru hærri en á Norðurlöndunum,
þar sem hann var 1,5, og er í því sambandi
rétt að benda á, að Norðurlöndin eru meðal
fremstu timburframleiðsluþjóða heims. í papp-
írsiðnaði var stofnfjárstullinn hér lægri en á
Norðurlöndunum, eða 2,1 á móti 2,6. í prentun
var stofnfjárstuðullinn hér 2,5.
Mun hærri stofnfjárstuðlar voru hér í efna-
iðnaði og steinefnaiðnaði. Það er athyglisvert,
að það er einmitt í stóriðjugreinunum, sem
framleiðni fjármagnsins var minnst og óhag-
stæðust í samanburði við útlönd. í steinefna-
iðnaði var stuðullinn 4,6 og hafði hækkað úr
1,4 við tilkomu Sementsverksmiðjunnar. í
efnaiðnaði var stuðullinn 5,0 á móti 2,2 á
Norðurlöndunum, — og fjórum — fimm sinn-
um hærri en í efnaiðnaði Bretlands og Þýzka-
lands, þar sem hann var 0,9—1,3.
Þessar tölur sýna ekki, að framleiðni í iðn-
aði hér á landi hafi verið óvenju dýr í fjár-
festingu, nema í einstöku fjármagnsfrekum
iðngreinum. Á íslandi var ein króna í fjár-
magni að meðaltali rúm 2 ár að skapa eina
krónu í vinnsluvirði, á Norðurlöndunum var
hver króna í fjármagni tvö ár að skapa eina
krónu í vinnsluvirði, og í mestu iðnaðarlönd-
um heims var þessi tími ekki nema eitt ár
eða minna en það.
Athyglisvert er, að það eru einmitt stóriðju-
greinarnar, sem gera þennan samanburð óhag-
stæðan íslandi. Þetta sést einnig, ef tafla 6 um
framleiðni vinnu og tafla 8 um stofnfjárstuðla
eru bornar saman. Þá sést, að þær greinar,
sem gefa mesta framleiðni vinnu, gefa minnsta
framleiðni fjármagns, — og öfugt. Annars stað-
ar í heiminum virðist þetta fara saman, sbr.
töflu 9.
7. Söguleg þróun í stórum dráttum.
1928-1938.
Iðnvæðing íslands hófst fyrir alvöru skömmu
fyrir 1930 á miklu athafnaskeiði í íslenzku
atvinnulífi. Kreppan mikla var langvinn á ís-
landi, stóð yfir árin 1931—1938, og á þeim
tíma dró verulega úr vexti iðnaðarins. Iðn-
byltingin hér á landi, sem var að hefjast um
1930, dróst um einn áratug.
43