Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Blaðsíða 50

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
var ekki tryggingarskyld og yfirleitt ekki
tryggð. Kemur sú vinna því ekki fram í skýrsl-
unum. Vanhöld af þeim sökum eru aðallega í
trésmíði og málmsmíði.
Tölurnar um vinnuárafjölda hafa mismun-
andi innihald. Um langa samfellda áraröð eru
aðeins til tölur um vinnuvikur verkafólks, en
ekki annars starfsfólks. Tafla 1 takmarkast
því við verkafólk. Aðalheimildin er tafla I í
Iðnaðarskýrslum 1960, en tölur um 1960—1962
hafa birzt í Hagtíðindum. Iðnaðarskýrslur ár-
anna 1950, 1953 og 1960 ná hins vegar einnig
til annars starfsfólks, og kemur því vinnuára-
fjöldi alls starfsfólks fram í töflu 3, sbr. þó
framangreinda fyrirvara.
Innihald og framsetning vinnuaflstalnanna
er nokkuð mismunandi í iðnaðarskýrslum
þessara þriggja ára, og hefur það verið fært
til samræmis í þessari ritgerð, eftir því sem
föng eru á. Árin 1950 og 1953 var birtur fjöldi
annars starfsfólks en verkafólks, en ekki vinnu-
vikur þess, og var sá fjöldi lagður við reiknað-
an vinnuárafjölda verkafólks. Iðnaðarskýrslur
1950 sýndu aðeins samtölur þeirra fyrirtækja,
sem skil gerðu, en ekki heildaráætlun um
iðnaðinn. Slík áætlun hefur hér verið gerð,
byggð á hlutfalli þessara fyrirtækja af öllum
vinnuvikum verkafólks. Þar með eru tölur þess
árs gerðar sambærilegar skýrslutölum síðari
áranna. Á þessi skýring einnig við um upp-
hæðir vinnsluvirðis og fjármagns árið 1950.
Sérstök lagfæring var gerð á tölum Iðnaðar-
skýrslna 1960. Þegar þær voru unnar, lágu
endanlegar skýrslur um vinnuvikur verkafólks
það ár enn ekki fyrir, og voru því heildartölur
reiknaðar upp eftir skilahlutfalli m. v. vinnu-
vikur ársins 1959. Hér hefur verið gerð leið-
rétting til samræmis við raunverulega niður-
stöðu í hverri grein og í heild árið 1960. Sama
gildir um uppreikning á vinnsluvirði og fjár-
magni.
Umfang og áreiðanleiki skýrslna um vinnu-
vikur hefur sjálfsagt þróazt nokkuð með árun-
um, þannig að skýrslurnar gefi eitthvað ýkta
48
mynd af þeirri vinnuaflsþróun, sem hefur átt
sér stað. Engin tök eru þó á því að meta, hvort
eða hve miklu munar um það atriði.
Fjámunamyndun er myndun allra fjámuna,
sem hafa nokkurn varanleika og eru notaðir
við framleiðsluna, án þess að verða efnislegur
hluti af henni, þ. e. byggingar, innréttingar,
vélar, tæki og áhöld, nema handverkfæri. í
töflu 2 birtast skýrslur, sem Efnahagsstofnunin,
og áður hagdeild Framkvæmdabankans, hef-
ur unnið og látið frá sér fara á ýmsum tímum,
einkum í riti bankans „Ur Þjóðarbúskapnum“.
Tilfærð er sú fjármunamyndun, sem hægt er
að greina til iðnaðar eftir gerð og tilætlaðri
notkun fjámunanna, en ýmsir fjámunir til
iðnaðarnota, svo sem bifreiðar og skrifstofu-
tæki flokkast ekki undir iðnað með þessum
hætti, og kaup eldri muna, svo sem húsa, frá
öðrum afnotum koma ekki með.
Fjármunaeign er skilgreind með samsvar-
andi hætti að öðru leyti en því, að hér er um
samansafnaða eign að ræða í stað myndunar
á hverju ári. Eignin er metin til afskrifaðs
verðmætis. Þessar tölur eru einnig frá Efna-
hagsstofnuninni, og eru þær í samræmi við
tölurnar um fjámunamyndun, þannig að hinar
síðarnefndu valda árlegum breytingum eignar-
innar, ásamt reiknuðum afskriftum. En af-
skriftirnar eru vandmeðfarið áætlunaratriði.
Hefur Efnahagsstofnunin því gert fullan fyrir-
vara um hugsanlega endurskoðun talnanna.
Fyrri áætlun hefur birzt í grein um þjóðarauð
í 10. hefti ritsins „Ur Þjóðarbúskapnum“.
Vinnsluvirði er mælikvarði verðmætasköp-
unar á vettvangi fyrirtækis eða atvinnugreinar.
Má skilgreina það með tvennum hætti, eftir
því hvort litið er til rekstrarstærðanna í heild
eða tekjustærðanna eingöngu. Annars vegar
er vinnsluvirði sama sem söluvirði allrar fram-
leiddrar vöru eða þjónustu fyrirtækis eða
heillar atvinnugreinar á ákveðnu tímabili, að
frádregnu kaupverði allra notaðra aðfanga
vara eða þjónustu frá öðrum fyrirtækjum á
sama tímabili. Eftir er þá sá hluti verðmætis-