Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1966, Blaðsíða 52

ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM
reiknuðu vinnuári er nokkuð mismunandi eftir
tíðkuðu vinnuálagi ár hvert, er hér um grófari
mælikvarða en framleiðni vinnustundar að
ræða, þ. e. eins konar blandaðan mælikvarða
á afköst mislangs vinnutíma og eiginlega
framleiðni á vinnustund.
Fjármagn. Tölur töflu 7 um fjármagn eru
notaðar við utreikning stofnfjárstuðla í töflu
8. Þær eru hins vegar ekki notaðar til þess að
rekja fjármagnsþróunina í textanum, þar sem
völ er á samfelldari talnaröðum fjármunamynd-
unar og fjármunaeignar.
Skilgreining fjármagns í ofangreindum töfl-
um er miðuð við yfirtak þess og matsreglur í
Iðnaðarskýrslum 1960, að slepptum vörubirgð-
um. í skýrslunum eru allar efnislegar eignir
taldar til fjármagns, þ. e. byggingar og aðrar
fasteiguir, flutningatæki, innréttingar, vélar
og áhöld, allt á vátryggingarmati, og alls
konar vörubirgðir. Hér er vörubirgðum sleppt,
þannig að fram kemur fastafjármagn eða stofn-
fé. Hér er í vissum skilningi um tæknilega
stærð að ræða, þar sem að auki þarf til eðlilegs
rekstrar fjármagn bundið í birgðum, ýmsum
útlögðum kostnaði og óinnheimtum kröfum.
Tölur Iðnaðarskýrslna 1960 eru leiðréttar
lítils háttar, svo sem fyrr segir, til samræmis
við endanlegar vinnuvikuskýrslur. Tilsvarandi
tölur liggja fyrir í Iðnaðarskýrslum 1953 og
1950, en hinar síðari eru reiknaðar upp eftir
skilahlutfalli eins og vinnsluvirðistölurnar.
Skilgreining fjármagns í iðnaði er samkvæmt
þessu nokkru víðtækari en fjármunaeignar
iðnaðar hér að framan, þar sem hér eru með-
taldar bifreiðar og sum önnur tæki, sem ekki
koma undir iðnað í flokkun fjármunamyndun-
ar og eignar. Á hinn bóginn er ótryggara, að
fylgt hafi verið samræmdum matsreglum við
uppgjör fjármagns til iðnaðarskýrslna. Gildi
þeirra til samanburðar milli iðngreina innan
hvers árs og jafnvel einnig milli ára fyrir
hverja iðngrein ætti þó að vera sæmilegt.
Stofnfjárstuðlar sýna, hve mikil verðmæti
fjármagns skv. framangreindri skilgreiningu
eru í notkun við myndun hverrar verðmætis-
einingar vinnsluvirðis á ári. Deilt er með upp-
hæð vinnsluvirðis hverrar greinar í fjármagns-
upphæð greinarinnar, hvort tveggja á verðlagi
viðkomandi árs. Stuðlarnir túlka framleiðni
fjármagnsins út af fyrir sig, þ. e. standa í
öfugu hlutfalli við slíka framleiðni. Stuðull-
inn 2 táknar, að 1 millj. kr. fjármagn stendur
að framleiðslu % millj. kr. vinnsluvirðis, en t. d.
með stuðlinum 4 er tilsvarandi vinnsluvirði Jí
millj. kr. Stofnfjárstuðullinn er tæplega aðal-
grundvöllur að mati gildis framleiðslugreina,
nema fjármagnið sé gjörsamlega takmarkandi
þáttur. Þeir eru ætlaðir til hliðsjónar við mat
eftir vinnuframleiðni, settir í samband við
ákveðnar arðsemiskröfur renna þeir stoðum
undir mat fjármagnskostnaðar.
Alþjóðlegur samanburður vinnuframleiðni
er mestum vandkvæðum bundinn allra saman-
burðaratriða í ritgerðinni og þar með mestum
fyrirvörum háður.
Alþjóðlegu tölurnar í töflu 9 eru reiknaðar
í bandarískum dollurum á verðgild ársins
1958. íslenzku framleiðnitölurnar á 1960 verð-
lagi í töflu 6 eru færðar til þess mælikvarða
með eftirfarandi hætti. Gert var ráð fyrir, að
gengi ársins 1960, 1 dollar = 38.00, gæfi raun-
hæfa samsvörun verðgildis miðað við verð-
lag þess árs. Þar sem verðlag á dollaramarkaði
breyttist sáralítið frá 1958 til 1960, eru ís-
lenzku dollaratölurnar á 1960 verðgildi látnar
jafngilda öðrum tölum á 1958 verðgildi. En
fremur er þetta of hagstætt íslenzkum iðnaði
í samanburðinum.
Mest veltur á því, hversu vel gengi viðkom-
andi landa túlkar raunverulegar afstöður verð-
lags þeirra. Tollar og bein höft eru helztu at-
riðin, sem gera verðlag ákveðins lands hærra
en samsvarandi gengi, en auk þess aðrar af-
stöður í verðlagi þjónustu en verðlagi vara.
Alkunna er, að verðlag í Bandaríkjunum er
nokkru hærra miðað við lönd Vestur-Evrópu
en gengið segir til um. Þetta stafar þó af þjón-
50