Dagblaðið Vísir - DV - 31.03.2010, Blaðsíða 38

38 MIÐVIKUDAGUR 31. mars 2010 FRÉTTIR
Talið er að sjálfsvígsárásirnar tvær
í Lubjanka-lestarstöðinni í Moskvu
á mánudaginn hafi verið fram-
kvæmdar af „Svörtu ekkjunum“
svonefndu. Á þriðjudaginn höfðu
engin samtök lýst ábyrgðinni á
hendur sér. Einnig óttast menn að
árásirnar kunni að vera upphaf nýs
heilags stríðs sem runnið sé undan
rifjum herskárra múslíma í Norð-
ur-Kákasushéruðunum.
Árásirnar kostuðu um fjöru-
tíu mannslíf og um sjötíu manns
særðust. Árásirnar voru gerð-
ar á háannatíma, önnur nánast
beint undir höfuðstöðvum leyni-
þjónustu Rússlands, FSB, og hin
nærri aðsetri innanríkisráðuneytis
landsins.
Dmitry Medvedev, forseti Rúss-
lands, hefur heitið að „finna og
uppræta“ skipuleggjendur árás-
anna og sagði að þeir væru „ein-
faldlega skepnur“. Medvedev
gagnrýndi óbeint öryggissveitir
landsins og sagði ljóst að það sem
búið væri að gera í öryggismálum
hrykki skammt.
Vladimír Pútín forsætisráð-
herra stytti heimsókn sína til Síb-
eríu og lofaði, líkt og Medvedev, að
„hryðjuverkamönnunum yrði eytt“.
Svörtu ekkjurnar
Talið er að Svörtu ekkjurnar sam-
anstandi af tsjetsjenskum konum
sem misstu eiginmenn sína í stríði
tsjetsjenskra uppreisnarmanna
við rússneska herinn og var þeim
kennt um fjölda sjálfsvígsárása
sem gerðar voru í Moskvu 2003 og
2004.
Rússneskir fjölmiðlar gáfu kon-
unum nafnið Svörtu ekkjurnar og
sagt er að þær séu viljugar, og jafn-
vel mjög umhugað, að verða píslar-
vottar. Oftar en ekki er það hefnd-
arþorsti í garð Rússa sem drífur
þær áfram, eftir að þær horfðu upp
á dauða barna, eiginmanna og
annarra ættingja í tveimur Tsjet-
sjeníustyrjöldum á tíunda áratugn-
um.
Alla jafna tóku konur ekki þátt
í bardögum rússneskra hermanna
og tsjetsjenskra uppreisnarmanna
og sjálfsvígsárásir heyrðu nánast til
undantekninga í stríðinu í Tsjetsje-
níu.
Nýtt af nálinni
Í júní árið 2002 brutu tvær tsje-
tsjenskar konur blað í þeim efnum
þegar þær óku flutningabíl hlöðn-
um sprengiefni inn í lögreglustöð.
Önnur kvennanna hét Khava
Barayeva og var ættingi Movs-
ars Barayev, skæruliðaleiðtogans
sem skipulagði gíslatökuna í Du-
brovka-leikhúsinu í Moskvu árið
2002. Þegar upp var staðið lágu 129
manns í valnum.
Árás Khövu Barayeva á lög-
reglustöðina þótti svo sérstök að
einn vinsælasti listamaður Tsje-
tsjeníu samdi um hana lag.
En þrátt fyrir árás Khövu var það
ekki fyrr en í umsátrinu um Du-
brovka-leikhúsið sem Rússar gerðu
sér grein fyrir því að konur gætu
tekið þátt í baráttu Tsjetsjena. Eftir
að sérsveitir höfðu náð leikhúsinu
á sitt vald gat að líta nokkrar kon-
ur úr hópi hryðjuverkamannanna
dauðar í sætum leikhússins.
Þvingaðar til árása
Eftir árásir á lestarstöð í Moskvu
árið 2004 sögðu rússneskir ráða-
menn að sjálfsvígsárásir kvenna
væru einöngruð tilvik og að þær
væru fjármagnaðar af málalið-
um. En einnig kom upp nýr flötur
á starfsemi þeirra þegar kona ein
sem klúðrað hafði árás á veitinga-
stað í Moskvu árið áður upplýsti
rússneska dagblaðið Izvestia um
að hún hefði gengið til liðs við upp-
reisnarhóp eftir að hún stal skart-
gripum að andvirði um eitt hundr-
að þúsund króna frá fjölskyldu
látins eiginmanns síns. Sagði kon-
an að hún hefði viljað endurgreiða
fjölskyldunni og ef hún hefði fram-
kvæmt sjálfsvígsárásina hefði fjöl-
skyldan fengið 1.000 Bandaríkja-
dali, eða um 130 þúsund krónur.
Hvað sem frásögn konunnar líð-
ur hafa leiðtogar tsjetsjenskra upp-
reisnarmanna fullyrt að konurnar
gangi sjálfviljugar til sjálfsvígsárása
og fjöldinn allur sé þess reiðubú-
inn að fylgja í fótspor þeirra.
Blóðhefnd
Á meðal þeirra kynþátta sem búa
í Norður-Kákasushéruðunum er
krafan um blóðhefnd rík og oft og
tíðum er það talin skylda að þeir
sem lifa hefni fyrir dráp á ættingj-
um. En sjálfsvígsárásir kvennanna
má ekki undantekningalaust rekja
til tryggðar þeirra gagnvart heilögu
íslömsku stríði gegn rússneskum
„heiðingjum“ eða þrár eftir per-
sónulegri hefnd.
Þess eru þekkt dæmi að konur
hafi verið heilaþvegnar eða kúg-
aðar til að taka þátt í árásum vegna
þess að þær hafa safnað upp skuld-
um sem þær geta ekki borgað, eða
þeim verið nauðgað og talið trú um
að þær væru smánarblettur á sam-
félaginu.
Svörtu ekkjurnar draga nafn
sitt af skósíðum svörtum kuflum
sem margar þeirra hafa íklæðst við
árásir, og um sig miðja hafa þær
belti hlaðið sprengiefni og málm-
brotum.
Þar sem þær gera ekki ráð fyr-
ir því að þurfa að kemba hærurnar
hafa þær ekki fyrir því að hylja andlit
sitt og Rússum stendur sérstaklega
mikil ógn af þeim. Rússar eiga erf-
itt með að skilja hið djúpstæða hat-
ur sem konurnar bera í garð Rússa
og telja sumir að um sé að kenna
ritskoðaðri umfjöllum fjölmiðla af
hernaði Rússa í Tsjetsjeníu.
SVÖRTU
EKKJURNAR
Þeir eru „einfald-lega skepnur“,
sagði Dmitry Medvedev,
forseti Rússlands, og
hét að „finna og upp-
ræta“ skipuleggjendur
árásanna.
Hryðjuverkaárásirnar í Lubjanka-
lestarstöðinni í Moskvu hafa vakið
upp vangaveltur um að nýtt heil-
agt stríð sé í uppsiglingu. Hryðju-
verkin voru framin af tveimur
Svörtum ekkjum, svonefndum, en
þær voru ötular við sjálfsvígsárás-
ir í upphafi aldarinnar.
KOLBEINN ÞORSTEINSSON
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
DUBROVKA-LEIKHÚSIÐ Í MOSKVU
Þann 23. október árið 2002 voru rúmlega átta hundruð manns tekin í gíslingu af fjörutíu til fimmtíu herskáum íslömskum
aðskilnaðarsinnum frá Tsjetsjeníu í Dubrovka-leikhúsinu í Moskvu. Á meðal hryðjuverkamannanna voru nítján konur,
meðlimir Svörtu ekknanna.
Eftir nokkurra daga umsátur brugðu rússneskar sérsveitir á það ráð að dæla einhvers konar gasi inn í leikhúsið og réðust
síðan til inngöngu. Sagt er að Svörtu ekkjurnar hafi ekki náð að ræsa sprengibúnaðinn sem þær báru um sig miðja og hafa
sumir sérfræðingar velt upp þeirri skýringu að þær hafi beðið fyrirmæla um slíkt frá karlkyns stjórnanda. Ef sú hefur verið
raunin má telja að Svörtu ekkjurnar hafi verið óvirkir þátttakendur frekar en virkir bardagamenn.
Samkvæmt opinberum upplýsingum voru 39 hryðjuverkamenn drepnir af rússneskum sérsveitum og að minnsta kosti 139
gíslar létu lífið, flestir af völdum gassins sem dælt var inn í leikhúsið.
BARNASKÓLI Í BESLAN
Í septemberbyrjun árið 2004 tóku hryðjuverkamenn frá Ingúsetíu og Tsjet-
sjeníu yfir 1.100 manns í gíslingu í skóla númer eitt í Beslan í Norður-Ossetíu. Á
meðal gíslanna voru hátt í átta hundruð börn.
Tvær Svartar ekkjur voru á meðal hryðjuverkamannanna og í fréttum af
atvikinu var ýjað að því að í það minnsta ein kvennanna hefði lýst efasemdum
um réttmæti gíslatökunnar og verið sprengd í loft upp af karlkyns hryðjuverka-
manni fyrir vikið.
Þegar upp var staðið lágu tæplega þrjú hundruð og fimmtíu manns í valnum,
þar af 186 börn.
Ein og yfirgefin Gíslatakan í
leikhúsinu endaði með hörmungum.
Fórnarlamba minnst
Fjöldi barna var á meðal
þeirra sem myrtir voru.