Náttúrufræðingurinn - 2011, Síða 16

Náttúrufræðingurinn
120
Umræður og ályktanir
Niðurstöður tilraunanna sýndu að
hægt var að fjölga hraungambra,
melagambra, tildurmosa og engja-
skrauti með flestum þeim aðferðum
sem prófaðar voru. Árangur var
aftur á móti nokkuð breytilegur eftir
aðferð og mosategund.
Lifun og virkni bútanna var
meiri eftir því sem þeir komu ofar
af greinum (3. mynd) og einungis
bútar af efstu þremur sentimetrum
greinanna gátu myndað nývöxt.
Þetta er samhljóða niðurstöðum
fyrir Sphagnum angermanicum, þar
sem efstu 3 cm greina gáfu einnig
bestan árangur.14 Þegar hraun-
gambri nær 3–6 cm hæð í þéttum
mosaþembum byrjar neðri hluti
hans að rotna á meðan efri hluti
hans heldur áfram að vaxa.9 Þetta
gæti úrskýrt betri lifun og vöxt
efstu bútanna. Lifun og virkni
heilla greina var sambærileg við
lifun og virkni 1 cm búta efst af
greinum (3. mynd), og bendir það
til þess að stærð fjölgunareininga
skipti ekki máli. Í áðurnefndum
tilraunum með S. angermanicum14
náðist aftur á móti betri árangur
eftir því sem fjölgunareiningar
voru stærri.
Virkni hraungambra var meiri
og hann óx í nær öllum tilfellum
betur í vikri en í mold (3. mynd
og 5. mynd A). Meðferðir á mold
héldust blautar lengur og mygla
myndaðist fljótt á þeim, en engin
mygla myndaðist í vikurmeðferðum.
Í moldinni mældist aukin lifun frá 75
degi til 105 dags í meðferðum með
efstu tveimur bútunum (3. mynd).
Ástæðan var vanmat á lifun í fyrstu
tveimur mælidögunum þar sem
erfitt var að sjá hvort fjölgunarein-
ingar voru lifandi eða dauðar vegna
myglu. Of mikill raki getur dregið
úr mótstöðu sumra mosateg-
unda gegn sveppasmiti.20 Margar
mosategundir eru umhverfisvísar,
þ.e. gefa vísbendingar um ákveðnar
umhverfisaðstæður tengdar undir-
lagi21, og er vatnsheldni undirlags
einn af aðalþáttunum sem hafa
áhrif á það hvort mosategund getur
numið land á ákveðnu undirlagi.20,22
7. mynd. Meðaltíðni virkra brota
(brota með nývexti) (A) og meðallengd
nývaxtar (B) hjá E = engjaskrauti, H
= hraungambra, M = melagambra og
T = tildurmosa í mosahræringi eftir
75 daga ræktun. Meðaltöl eru byggð á
þremur pottum fyrir hverja tegund og
lengdarmælingu á þremur sprotum í
hverjum potti. Ekki var marktækur
munur á meðaltölum tegunda sem
merktar eru með sama bókstaf. – Aver-
age frequency (A) and length of new
growth (B) of established fragments of
four moss species; E = Rhytidiadel-
phus squarrosus, H = Racomitrium
lanuginosum, M = Racomitrium
ericoides and T = Hylocomium
splendens in pots with slurry after
75 days of cultivation. Average lengths
are based on three fragments in each
of three pots. Treatment means with
the same letter were not significantly
different (α=0.05).
6. mynd. Tíðni virkra hraungambra-
brota (brota með nývexti) (A) og lengd
nývaxtar (B) í meðferðum með mosa-
hræringi eftir 75 daga ræktun (meðaltal
og staðalskekkja). Meðallengd nývaxtar
er byggð á meðaltali þriggja mælinga í
hverjum af þremur pottum. – Average
frequency (A) and length of new growth
(B) of Racomitrium lanuginosum
fragments in pots with slurry aftur 75
days of cultivation. Average lengths are
based on three fragments in each of three
pots.
hjá hraungambra (8. mynd A) og
melagambra, 2–5 mm löng hjá tildur-
mosa (8. mynd B) og 5–10 mm löng
hjá engjaskrauti. Þar eð mæld voru
þau brot sem höfðu lengstu sprotana
í hverjum potti er þó mögulegt að
virk brot í viðkomandi pottum hafi
verið minni eða stærri en hér kemur
fram. Nývöxtur hraungambra og
melagambra var marktækt minni
en hjá hinum tveimur tegundunum
(Flengd=45,9; P<0,001, 7. mynd).
hornrétt á megingreinina (5. mynd
A, B og C). Nýjar greinar virtust
jafnframt geta myndast lengra niður
eftir megingreinum engjaskrauts og
tildurmosa en hjá gamburmosunum
(5. mynd).
Allar tegundir nema hraungambri
höfðu yfir 70% tíðni í pottum með
mosahræringi og voru áhrif teg-
undar marktæk (Ftíðni=17,8; P=0,002;
7. mynd). Í mosahræringi voru brotin
með lengstu sprotunum 2–4 mm löng
81_3-4_loka_271211.indd 120 12/28/11 9:13:45 AM