Són - 01.01.2012, Page 22

22 Gunnar Skarphéðinsson
in um víg Jóns berast út til Íslands um sumarið. Gissuri þótti sem sér
væri ekki borin nógu vel sagan þegar menn greindu Snorra frá víginu.
Fundur var ákveðinn með þeim Snorra og Gissuri. „Ok á þeim fundi
sór Gizurr fimmtardómseið, at hann hefði í engum ráðum verit með
Ólafi [Ólafur svartaskáld Leggsson hét sá sem hjó í höfuð Jóni og veitti
honum það sár sem dró hann til dauða nokkrum dögum síðar] um víg
Jóns ok hann vildi þá réttum skilnaði skilja í alla staði. Lét Snorri sér
þat allt vel skiljast, er Gizurr sagði.“47 Snorri virðist samkvæmt þessum
orðum gera sér fyllilega grein fyrir því hvernig vígið hefur borið að en
samkvæmt lýsingum Sturlu Þórðarsonar er um ölæðisverk að ræða.
Snorri og Þorvaldur, faðir Gissurar, reyna einnig að treysta samband
barna sinna en kemur fyrir ekki. Þrátt fyrir þetta er ljóst að tilfinningar
Snorra í garð Gissurar hafa alla tíð verið blendnar. Fyrir utan þessi
mál tvö, sem eru ærin ein sér, tókust þeir auðvitað á í landsmálum og
hlaut Snorri þar að gjalda með lífi sínu eins og alkunnugt er.
Er hugsanlegt að erindið í heild beri að skilja sem dulið skeyti til Giss-
urar? Erindinu lýkur á því að skáldið kallar kvæði sitt „svartflekkótt“ og
kemur það orð hvergi fyrir í bundnu máli nema hér. En merkingin er vel
þekkt á okkar dögum og vísast sú sama og í fornu máli. Finnur Jónsson
skýrir svo í LP: ‘med sorte pletter (hvor hvidt er grundfarven), isœr om
får’; svartflekkótt er kvæðið mitt: ‘digtet har mange sorte pletter, er uensartet
og broget’.48 En þegar við höfum í huga hve skáldinu er tamt að tala
undir rós eða gefa í skyn er auðvelt að leggja þann skilning í orðið að átt
sé við að í kvæðinu megi finna ‘duldar meiningar’ eins og nú væri sagt.
Þess má að lokum geta að Sturla Þórðarson orti skammarvísu um
Gissur Þorvaldsson þar sem Gissur er nefndur bæði Óðinn og Gautur
(Óðinsheiti). Tildrög vísunnar voru þau að Sturla fékk ekki Borgar-
fjörð eins og hann taldi að Gissur hefði heitið sér. „Þótti Sturlu þá eigi
efnd við sik af Gizuri jarli þau in fögru heit, er fram váru mælt við
hann. Þá kvað Sturla vísu þessa“:49
Rauf við randa stýfi,
rétt innik þat, – svinnan
47 Sturlunga saga I (1946:345–346).
48 Sveinbjörn Egilsson (1931:549).
49 Sturlunga saga I (1946:528). Endursögn Magnúsar Finnbogasonar (Sturlunga saga I
1946:607–608): Óðinn (Gizur) rauf við mig allt það góða, er hann hafði heitið mér, – ég
skýri rétt frá því –, því að hann hefur vélað mig. Hinn slægi jarl, sem fer með lygar, bægði
mér frá sér, – ég skil, hvað höfðinginn vill, – Óðinn (Gizur) gat ekki setið á fjandskap
sínum.