19. júní - 19.06.2010, Qupperneq 29

Guðrún segir að fyrst hafi verið rætt um kvennaárið í
desember 1972 en þá hafi Sameinuðu þjóðirnar ákveðið að
árið 1975 yrði kvennaár, undir einkunnarorðunum Jafnrétti
– framþróun – friður. „Fljótlega fóru af stað vangaveltur hjá
konum og kvenfélögum um allt land hvort ekki væri hægt
að gera eitthvað sérstakt í tilefni
ársins. Rauðsokkur hvöttu mjög
til þess að allar konur, hvar í flokki
sem þær stæðu, sameinuðust
um kvennaárið og það skapaðist
ákveðin stemning,“ útskýrir
Guðrún.
Árið 1974 var sett á laggirnar
óformleg samstarfsnefnd og fengu
konur úr Kvenfélagasambandi
Íslands, Kvenréttindafélagi Íslands,
samtökum Rauðsokka, Félagi
Háskólakvenna, Félagi Sameinuðu þjóðanna og MÍR,
Menningar og friðarsamtökum kvenna, sæti í þeirri nefnd.
Guðrún sem verið hafði framkvæmdastjóri félags Sameinuðu
þjóðanna á Íslandi settist í nefndina. Jafnframt var hún
formaður Jafnlaunaráðs.
Kvennafrí eða verkfall
„Í maílok 1975 skipaði ríkisstjórnin sérstaka Kvennaársnefnd.
Í henni áttu sæti fulltrúar þeirra félaga sem voru í
samstarfsnefndinni en að auki konur frá Alþýðusambandinu
og BSRB. Ég varð formaður nefndarinnar,“ útskýrir Guðrún.
„Við vorum með hátíðafund í Háskólabíói um miðjan júni
þar sem Eva Kolstad frá Noregi hélt erindi um jafnrétti.
Nokkrum dögum síðar var haldin mikil kvennaráðstefna á
Hótel Loftleiðum þar sem mættu 300 manns víðs vegar
af landinu. Þar báru átta
konur upp tillögu um að
hvetja konur til að leggja
niður vinnu í einn dag til
að sýna fram á mikilvægi
starfa þeirra. Sú tillaga
var samþykkt. Hugmyndin
hafði, held ég, fyrst komið
upp hjá Rauðsokkum árið
áður. Strax eftir ráðstefnuna
skapaðist mikill áhugi um allt
land fyrir kvennafrídeginum,“
segir Guðrún og bætir síðan við: „Vissulega voru líka deilur
innan Kvennaársnefndarinnar. Ákveðin pólitík braust fram og
konur deildu um hvort þetta ætti að kallast kvennaverkfall
eða kvennafrí. Loks náðist samkomulag um að hvetja
allar konur til samstöðu, víkja pólitíkinni frá og kalla þetta
kvennafrídag.
Samþykkt var að kvennafrídagurinn yrði á degi Sameinuðu
þjóðanna, 24. október. Einnig var samþykkt að vera með
útihátíð á Lækjartorgi en fæstir gerðu sér grein fyrir hvað yrði
úr þessu. Fjölmörg skemmtiatriði voru, m.a. söng Guðrún
Guðrún Erlendsdóttir rifjar upp Kvennafrídaginn 1975
Guðrún Erlendsdóttir, fyrrverandi hæstaréttardómari og fyrsta konan sem gegndi
embætti forseta Hæstaréttar, var formaður kvennaársnefndar árið 1975 og sat í
undirbúningsnefnd fyrir kvennafrídaginn. Hún minnist dagsins með miklum hlýhug og
segir hann hafa verið stórkostlega upplifun.
ÁÁhrifin eru enn aðskila sér í þjóðfélaginu
„Fyrir fundinn hafði verið töluvert
fjallað um það í blöðum hvort taka
ætti laun af konunum ef þær leggðu
niður vinnu þennan dag. Sumir
vinnuveitendur hótuðu því.“
29
29-31 AhrifinGuðrunAðalh.indd 3 6/1/10 2:11:46 PM