Peningamál - 01.08.2002, Qupperneq 5

4 PENINGAMÁL 2002/3
á bensín væri tímabundin og myndi ganga til baka,
eins og raun varð á um síðustu mánaðarmót. Bankinn
gerði ekki ráð fyrir að aðrar verðhækkanir af þessum
sökum yrðu miklar.
Verðbólgan er nú fyrst og fremst af innlendum toga
Verðhækkanir á þjónustu á almennum markaði og
opinberri þjónustu skýra saman um helming hækk-
unar vísitölu neysluverðs undanfarna þrjá mánuði.
Þar af má rekja um 40% til þjónustu á almennum
markaði. Í júlí var þjónusta á almennum markaði sá
undirliður vísitölunnar sem hafði hækkað mest
undanfarna 12 mánuði eða um 7,1%. Undanfarna
þrjá mánuði hafði hann þó hækkað mun minna á árs-
grunni eða um 3½%. Því virðist vera farið að hægja
á verðhækkun almennrar þjónustu. U.þ.b. tíunda
hluta hækkunar vísitölunnar sl. 12 mánuði má rekja
til opinberrar þjónustu, sem hækkaði um 4,4% á árs-
grunni, en undanfarna þrjá mánuði hefur opinber
þjónusta hækkað minna. Ýmsar aðgerðir stjórnvalda
í tengslum við verðlagsmarkmið aðila vinnu-
markaðar leiddu til þess að opinber þjónusta hefur
hækkað minna í verði á þessu ári en hún hefði ella
gert. t.d. var hætt við að auka ýmsan kostnað neyt-
enda vegna heilsugæslu og hækkun afnotagjalda
ríkisútvarps var frestað. Lækkun á vörugjaldi á
bensíni, sem hafði áhrif á bensínverð, gekk hins
vegar til baka.
Húsnæðisliður vísitölunnar skýrir um fimmtung
af hækkun vísitölunnar undanfarna þrjá mánuði.
Undanfarið ár hækkaði húsnæðisliður vísitölunnar
um 4,7%, eða um ½% að raungildi. Undanfarið hálft
ár nam hækkunin 5,1% á ársgrunni og 2,9% undan-
farinn ársfjórðung. Mikil viðskipti hafa átt sér stað
með húsnæði sem glöggt má sjá á vexti húsnæðislána
hjá Íbúðalánasjóði. Fjöldi innkominna umsókna var
töluvert meiri og meðalfjárhæð fasteignaveðbréfa
hærri á fyrri hluta þessa árs en Íbúðalánasjóður hafði
gert ráð fyrir. Íbúðalánasjóður lánaði 15,6 ma.kr. á
tímabilinu eða rúmum milljarði meira en áætlað var.
Aðrar innlendar vörur en mat- og drykkjarvörur
hafa einnig hækkað nokkuð umfram meðalverð-
breytingar á nýliðnum mánuðum. Hækkun þriggja sl.
mánaða nam 1½% sem samsvarar tæplega 6% á árs-
grunni. Þessi hækkun skýrir rúmlega 1/10 af hækkun
vísitölu neysluverðs á tímabilinu.
Innfluttar vörur hafa lækkað í verði en styrking krón-
unnar hefur þó varla skilað sér enn að fullu
Erlendar verðbreytingar og gengisbreytingar koma
mjög hratt fram í innlendu verðlagi bensíns. Undan-
farna þrjá mánuði hækkaði bensínliður vísitölu
neysluverðs um 3,4%, sem samsvarar 14,4% á árs-
grunni. Ástæður þessarar hækkunar eru einkum
hækkun á innkaupsverði, sem olíudreifingarfyrir-
tækin höfðu ekki tekið tillit til við ákvörðun smásölu-
verðs vegna verðlagsmarkmiðs aðila vinnumarkaðar-
ins í maí, og hækkun vörugjalds á bensín. Styrking
krónunnar hefur vegið á móti en bensínverð hefði
hækkað meira ella.
Verð innfluttrar mat- og drykkjarvöru hefur lækk-
að um 8,4% frá áramótum fram í byrjun júlí og um
0,6% undanfarna þrjá mánuði. Frá áramótum til
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2000 2001 2002
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
7,0
8,0
9,0
%
Neysluverðsvísitala og
verðbólguspár Seðlabankans 2000-2002
%-breytingar frá sama ársfjórðungi árið áður
Maí ’01
Ágúst ’01
Nóv. ’01
Mynd 2
Feb.’00
Nóv.’99
Neysluverðsvísitala
Ágúst ’00
Maí ’00
Feb.’02
Feb. ’01
Nóv. ’00
Maí ’02
1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002
80
90
100
110
120
130
Meðaltal jan. ´97 - júlí ´02 = 100
80
90
100
110
120
130
Mars 1997 = 100
Verð innfluttrar matvöru og vegin
innflutningsgengisvísitala 1997-2002
Vegin innflutningsgengisvísitala (hægri ás)
(Vog EUR ¾, USD ¼)
Heimildir: Hagstofa Íslands og Seðlabanki Íslands.
Verð innfluttrar matvöru (vinstri ás)
Mynd 3