Peningamál - 01.12.2005, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
11
II Ytri skilyrði
Horfur um hagvöxt í viðskiptalöndunum svipaðar og í september
en lakari verðbólguhorfur
Þróun efnahagsmála í heiminum undanfarna mánuði bendir til þess
að ytri skilyrði þjóðarbúsins verði nokkuð hagstæð á næstu misserum.
Hækk un orkuverðs hefur ekki stöðvað víðtækan efnahagsbata í heim-
inum og batinn hefur styrkst á þeim svæðum sem hafa verið seinni til,
t.d á meginlandi Evrópu. Vöxtur heimsverslunarinnar að undanförnu
hefur verið meiri en um nokkurt skeið, eða tæplega 10%. Hvort
tveggja boðar gott fyrir íslenska útflutningsatvinnuvegi. Þessi jákvæða
þróun styrkir en breytir ekki í meginatriðum þeirri mynd sem byggt var
á í septemberspá Seðlabankans. Því er í grund vallaratriðum gengið út
frá sömu forsendum og áður um hagvöxt í við skiptalöndunum.
Verðbólga hefur hins vegar farið vaxandi í Evrópu og N-Ame ríku,
þótt enn skýrist hún fyrst og fremst af hækkun orkuverðs. Hækki
orkuverð ekki enn meira ætti verðbólgan að hjaðna á ný er fram
líða stundir. Haldi hækkunin hins vegar áfram gæti það haft vax andi
áhrif á verðbólguvæntingar og launaþróun. Alþjóðlegar spár um verð-
bólgu í helstu viðskiptalöndum Íslands fyrir næsta ár (t.d. Consensus
Forecasts) hafa verið endurskoðaðar nokkuð upp á við í átt að því
sem gert var ráð fyrir í septemberspá Seðlabankans. Því var ekki talin
ástæða til að end urskoða mat á alþjóðlegri verðbólguþróun að þessu
sinni.
Aukin verðbólga á sama tíma og slaki í efnahagslífinu minnkar
mun ef að líkum lætur leiða til þess að áfram verði dregið úr pen -
ingalegum slaka í helstu viðskiptalöndunum, a.m.k. í átt til hlut lausr ar
peningastefnu. Um það er fjallað nánar í kaflanum um fjár málaleg skil-
yrði. Ofgnótt lausafjár og vöxtur peningamagns er jafn framt vaxandi
áhyggjuefni, meðal annars í Evrópu, en það eykur líkur á hækkun
vaxta þar. Þetta endurspeglast nú þegar í þróun lang tíma vaxta, sem
hafa hækkað nokkuð frá því í september.
Verð sjávarafurða í erlendri mynt hefur hækkað verulega frá
septembermánuði
Batnandi efnahagsástand í heiminum, hækkandi matvöruverð á heims-
markaði og mikil eftirspurn á mikilvægum markaðssvæðum íslenskra
fiskafurða hefur leitt til þess að verð á sjávarafurðum hefur hækkað ört
á erlendum mörkuðum undanfarna mánuði. Í september var verð út -
fluttra sjávarafurða í erlendri mynt 10% hærra en fyrir ári og rúmlega
2% hærra en fyrir lá þegar síðasta spá Seðlabankans var gerð. Á sl. tólf
mánuðum hefur verð sjófrysts fisks hækkað um 23% og fersks fisks
um 15%. Í ljósi þessara breytinga hefur áætl uð breyt ing útflutnings-
verðlags sjávarafurða í erlendri mynt verið hækk uð um 1 prósentu
frá því í septemberspá bankans. Hækkun verðs í erlendri mynt hefur
mildað áhrif gengishækkunar sl. mánaða á sjáv ar útvegsfyrirtækin, en
jafnframt kann verðhækkunin að hafa stuðl að að hærra gengi krón-
unnar eða hærra gengi þvingað fyrirtækin til að hækka verð á erlend-
um mörkuðum, hugsanlega á kostnað mark aðs hlutdeildar.
80
90
100
110
120
130
200520042003200220012000
Í erlendri mynt
Í íslenskum krónum
Mynd II-2
Áætlað verðlag sjávarafurða
janúar 2000 - september 2005
2003=100
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Heimild: EcoWin.
Mynd II-1
Verðbólga í Bandaríkjunum, Bretlandi
og á evrusvæði
Janúar 2002 - október 2005
0
1
2
3
4
5
2005200420032002
Bandaríkin
Evrusvæði
Bretland
%