Peningamál - 01.12.2005, Qupperneq 44

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
44
fjara undan genginu heldur héldu þeim allt til gjalddaga. Gjalddaginn
verður í mörgum tilvikum reyndar einmitt þegar fjarað gæti hratt
undan genginu.
Stefnir í nokkra hjöðnun verðbólgunnar á næstu mánuðum en
veruleg hætta á meiri verðbólgu verði gengisaðlögun hröð
Grunnspáin sem kynnt er hér að framan sýnir heldur lægri verðbólgu-
feril en spáin sem birt var í septemberhefti Peningamála. Bæði vextir
og gengi hafa hækkað frá því sem gengið var út frá í september-
spánni, en hvort tveggja dregur úr framleiðsluspennu. Á móti kemur
að launakostnaður hækkar meira á spátímabilinu en áður var gert
ráð fyrir. Enn vantar því nokkuð á að horfur í verðlagsmálum séu
ásætt an legar, jafnvel að því gefnu að gengi krónunnar haldist stöðugt
frá spádegi.
Hins vegar er augljóst að gengisforsenda spárinnar getur vart
stað ist til lengdar. Sögulega hefur raungengi krónunnar aldrei haldist
svo hátt nema um skamma hríð. Viðskiptahallinn í ár stefnir í að verða
hinn mesti frá upphafi hagmælinga. Þegar dregur úr umsvifum mun
því skapast mikill þrýstingur á krónuna. Til að standa á móti honum
þarf töluvert mikinn vaxtamun uns innlend eftirspurn hefur leitað
jafn vægis og dregið hefur úr viðskiptahallanum. Verðbólguferill með
breyti legum vöxtum og gengi, sem einnig eru birtar hér að framan,
gefa vísbendingu um eðli vandans sem peningastefnan þarf að glíma
við á næstu árum.
Hækkun erlendra vaxta gæti haft veruleg áhrif á miðlunarferlið
á næstu árum
Erlend fjármálaleg skilyrði hafa verið mjög hagstæð undanfarin ár. Það
hefur raunar komið sér afar illa fyrir framkvæmd peningastefnunnar á
Íslandi, eins og fram kom hér að ofan, þótt til skamms tíma hafi það
auðveldað baráttuna við verðbólguna með því að ýta undir gengis-
hækkun krónunnar. Líklegt er að töluverð breyting verði þar á næstu
árin. Hagvöxtur í heiminum hefur á heildina litið verið að styrkjast og
vextir eru þegar farnir að þokast upp á við, þótt enn séu stýrivextir á
evrusvæðinu óbreyttir og vaxtaálag lágt. Vaxtamunurinn við útlönd
mun því að óbreyttu minnka og þrýstingur á krónuna aukast enn
frekar. Vegna þess hve skuldir þjóðarbúsins hafa aukist á undanförn-
um árum munu áhrifin á þjóðarbúskapinn verða meiri en áður. Taki
skammtímavextir í Evrópu að hækka fljótlega en í smáum skrefum,
eins og nú virðist frekar líklegt, gæti það flýtt fyrir miðlun peninga-
stefnunnar og leitt til heppilegra samspils vaxta og gengis en nú er til
staðar. Síðbúnari og hraðari vaxtahækkunarferill í Evrópu, ásamt hækk-
un vaxtaálags og tregara framboði lánsfjár, eftir að tekið er að fjara
undan krónunni, gæti hins vegar haft mjög óheppileg áhrif, þ.e.a.s.
veikt krónuna enn frekar og ýtt undir verðbólgu og almennt bakslag í
efnahagsmálum þegar síst skyldi.
Þróun á fasteignamarkaði mun hafa mikil áhrif á framvindu
efnahagsmála á næstunni...
Verulega hefur hægt á hækkun íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu
und anfarna mánuði og verð sérbýlis lækkaði í október. Á móti hefur