Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 21

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
21
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
endurfjármagna eldri íbúðalán hjá sjóðnum með nýjum útlánum inn-
lánsstofnana (mynd III-13). Samanlögð hrein ný útlán innlánsstofnana
og Íbúðalánasjóðs til heimila námu þannig um 26 ma.kr. á fyrstu níu
mánuðum ársins sem er rúmlega fjórðungi minni útlánaaukning en á
sama tímabili í fyrra.
Eignaverð og fjármálaleg skilyrði
Íbúðaverð hefur hækkað en í samræmi við helstu efnahagsstærðir
Fyrstu þrjá fjórðunga ársins jókst fjöldi kaupsamninga um tæplega 9%
og íbúðaverð hækkaði um rúmlega 6% að raunvirði miðað við sama
tímabil í fyrra. Verðhækkunin stafar að mestu af verðhækkun fjölbýlis
enda eftirspurnin eftir minni íbúðum talsverð.
Hækkun íbúðaverðs hefur verið í ágætu samræmi við spá Seðla-
bankans frá því í ágúst og í takt við helstu efnahagsstærðir. Hlutfall
íbúðaverðs af tekjum var til að mynda nærri langtímameðaltali sínu í
fyrra, ólíkt því sem sést í mörgum öðrum OECD-ríkjum (mynd III-14).
Þá var byggingarkostnaður á fermetra, miðað við einfalt meðaltal
algengra tegunda íbúðarhúsnæðis, tæplega 10% hærri en íbúðaverð
á þriðja fjórðungi ársins samkvæmt upplýsingum frá ráðgjafarfyrir-
tækinu Hannarr ehf. Jafnframt eru hlutföll milli íbúða- og leiguverðs á
fermetra fremur lág um þessar mundir sem gefur vísbendingar um að
hagstæðara sé að festa kaup á íbúð en að leigja.
Aukin velta á hlutabréfamarkaði í október
Verðvísitala OMXI8 hefur hækkað um 3,1% frá síðustu Peningamálum.
Litlar verðbreytingar voru á hlutabréfamarkaði á þriðja fjórðungi ársins
og velta var lítil. Á þessu varð nokkur viðsnúningur í kjölfar birtinga
uppgjöra og með nokkrum stórum viðskiptum í október. Heildarvelta á
fyrstu tíu mánuðum ársins hefur þó einungis aukist um rúm 2% miðað
við sama tímabil í fyrra.
Skuldir heimila og fyrirtækja fara enn minnkandi …
Lækkun skulda einkageirans sem staðið hefur yfir frá árinu 2009 miðar
áfram. Skuldir heimila lækkuðu um 5 prósentur af landsframleiðslu á
fyrri hluta þessa árs, í 97% af landsframleiðslu (mynd III-15).4 Á sama
tímabili hafa skuldir fyrirtækja lækkað um 8 prósentur af landsfram-
leiðslu og námu um 105% af landsframleiðslu í lok júní sl. Skuldir
einkageirans voru því um 202% af landsframleiðslu um mitt ár, álíka
miklar og á síðari hluta 2004 og um 170 prósentum af landsfram-
leiðslu lægri en þegar þær voru mestar haustið 2008.
… og hrein eign þeirra vaxandi
Samkvæmt nýjum tölum frá Hagstofunni námu heildareignir heimila
um 396% af landsframleiðslu í árslok 2013 (226% án lífeyriseigna)
og hækkuðu um 11 prósentur af landsframleiðslu frá fyrra ári (mynd
III-16). Eignir fyrirtækja, án eignarhaldsfélaga, námu um 444% af
landsframleiðslu í árslok 2013 og hafa lækkað samfleytt frá árinu
4. Innleiðing nýs þjóðhagsreikningastaðals og aðrar endurbætur sem Hagstofa Íslands hefur
gert á útreikningi þjóðhagsreikninga hafa leitt til hækkunar í fjárhæð landsframleiðslunnar
aftur til ársins 1997 og þannig lækkað skuldahlutföll (sjá nánar í rammagrein 1).
Ma.kr.
Mynd III-13
Hrein ný íbúðalán innlánsstofnana
og ÍLS til heimila1
Janúar 2013 - september 2014
1. Ný útlán að frádregnum uppgreiðslum.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Innlánsstofnanir - óverðtryggð
Innlánsstofnanir - verðtryggð
Innlánsstofnanir - í erlendum gjaldmiðlum
ÍLS - verðtryggð
Innlánsstofnanir og ÍLS - alls
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
20142013
% af VLF
Mynd III-15
Skuldir heimila og fyrirtækja1
2003-20142
1. Skuldir við fjármálafyrirtæki og útgefin markaðsskuldabréf. Án
eignarhaldsfélaga. 2. Lok júní 2014. Áætlun Seðlabankans fyrir VLF
árið 2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Heimili
Fyrirtæki
0
50
100
150
200
250
300
350
‘13 ‘14‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03
Frávik frá meðaltali 1997-2013 (%)
Mynd III-14
Núverandi hlutfall húsnæðisverðs og tekna
í nokkrum OECD-ríkjum1
1. Hlutfall Japans er frá árinu 2012 og miðast við meðaltal áranna
1997-2012 = 100.
Heimildir: Hagstofa Íslands, OECD, Seðlabanki Íslands.
-30
-20
-10
0
10
20
30
Ír
la
nd
Ja
pa
n1
Ba
nd
ar
ík
in
D
an
m
ör
k
Þý
sk
al
an
d
O
EC
D
Po
rt
úg
al
Ís
la
nd
Sp
án
n
Fi
nn
la
nd
Á
st
ra
lía
Br
et
la
nd
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Sv
is
s
Sv
íþ
jó
ð
Ít
al
ía
N
or
eg
ur
K
an
ad
a
Fr
ak
kl
an
d
Be
lg
ía