Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 48

RAMMAGREINAR
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
48
Skekkjur í verðbólguspám yfir lengra tímabil
Við mat á verðbólguspám til lengri tíma er horft á meðalskekkju
spánna og staðalfrávik spáskekkjunnar. Meðalskekkja sýnir með-
alfrávik spánna frá mældri verðbólgu. Meðalskekkjan gefur vísbend-
ingu um hvort bjögun, þ.e. kerfisbundið ofmat eða vanmat, er fyrir
hendi. Staðalfrávik er mælikvarði á breytileika spáskekkjunnar og þar
með óvissuna í spánni. Þessi skekkja eykst jafnan eftir því sem spáð
er lengra fram í tímann.
Tafla 2 sýnir meðalskekkju og staðalfrávik í verðbólguspám
Seðlabankans allt að fjóra ársfjórðunga fram í tímann frá árinu 1994
til og með ágústspánni í ár, þ.e. samtals í 74 spám. Samkvæmt töfl-
unni hefur verðbólgu verið vanspáð tvo til fjóra ársfjórðunga fram
í tímann og því meira sem lengra er horft fram á veginn. Meðal-
skekkjur spánna þrjá og fjóra ársfjórðunga fram í tímann reyndust
vera tölfræðilega marktækar frá núlli miðað við 5% öryggismörk sem
þýðir að spárnar voru bjagaðar niður á við. Hins vegar finnst ekki
marktæk bjögun í skekkjum í spám einn og tvo ársfjórðunga fram í
tímann. Meðalskekkjan þrjá og fjóra ársfjórðunga fram í tímann litast
mikið af reynslu áranna 2008 og 2009. Ef horft er fram hjá spám
sem gerðar eru fyrir þau ár minnkar meðalskekkjan um 0,4 prósentur
þrjá ársfjórðunga fram í tímann en um 0,3 prósentur fyrir fjóra árs-
fjórðunga. Meðalskekkjan þrjá fjórðunga fram í tímann verður einnig
tölfræðilega ómarktæk frá núlli miðað við 5% öryggismörk en er þó
enn tölfræðilega marktæk fjóra fjórðunga fram í tímann.
Frá því að verðbólgumarkmið var tekið upp í mars árið 2001
hefur Seðlabankinn birt verðbólguspár tvö ár fram í tímann og þrjú ár
fram í tímann frá mars 2007. Tafla 3 sýnir meðalskekkju og staðalfrá-
vik spáskekkja frá því að bankinn tók upp verðbólgumarkmið. Hægt
er að bera saman staðalfrávik eins árs spáskekkju annars vegar í töflu
2 og hins vegar töflu 3. Slíkur samanburður sýnir að staðalfrávik eins
árs spáskekkja er meira eftir að bankinn tók upp verðbólgumarkmið
í samanburði við allt tímabilið, enda hafa sveiflur í verðbólgu þar til
nýverið verið mun meiri eftir að flotgengisstefnan var tekin upp en
hún var á tímum fastgengisstefnunnar á tíunda áratug síðustu aldar.2
Einnig er rétt að hafa í huga að núverandi þjóðhagslíkan var ekki
tekið í notkun fyrr en í ársbyrjun 2006. Bankinn gerði ennfremur ekki
Tafla 1 Verðbólguspá árið 2013
2. Sjá umfjöllun í skýrslum Seðlabankans, „Peningastefnan eftir höft“, Sérrit nr. 4, og
„Valkostir Íslands í gjaldmiðils- og gengismálum“, Sérrit nr. 7 (kafla 3, 4 og 12).
PM PM PM PM Endanleg
Breyting frá fyrra ári (%) 2013/1 2013/2 2013/3 2013/4 útkoma
Verðbólga 3,8 3,8 3,9 3,9 3,9
Verðbólga án áhrifa óbeinna skatta 3,6 3,6 3,8 3,7 3,7
% Einn ársfj. Tvo ársfj. Þrjá ársfj. Fjóra ársfj.
Meðalskekkja 0,0 -0,2 -0,7 -1,1
Staðalfrávik 0,6 1,6 2,3 2,6
Tafla 2 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 1. ársfj. 1994
Fjöldi mælinga Meðalskekkja (%) Staðalfrávik (%)
Fjórir ársfjórðungar fram í tímann 48 -1,4 2,8
Átta ársfjórðungar fram í tímann 40 -2,7 4,3
Tólf ársfjórðungar fram í tímann 18 -1,7 2,2
Tafla 3 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 2. ársfj. 2001