Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 34

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
34
VERÐBÓLGA
grund velli. Þannig hefur hlutfall vöruflokka sem hækka umfram 2,5%
á ársgrundvelli milli mánaða lækkað jafnt og þétt á síðustu misserum
(mynd V-2). Undirliggjandi verðbólga virðist einnig hafa hjaðnað frá
útgáfu síðustu Peningamála. Ársverðbólga, mæld með kjarnavísitölu
3 sem undanskilur áhrif óbeinna skatta, sveiflukenndra matvöruliða,
bensíns, opinberrar þjónustu og raunvaxtakostnaðar húsnæðislána,
var 2,5% í október og hafði hjaðnað úr 2,8% í júlí sl. (mynd V-3). Ef
einnig er horft fram hjá áhrifum breytinga á markaðsverði húsnæðis
var undirliggjandi verðbólga 1% í október, mæld með kjarnavísitölu
4. Verðbólga á þann mælikvarða hefur reyndar hjaðnað einna mest
undangengna mánuði. Tölfræðilegir mælikvarðar benda einnig til
lítillar undirliggjandi verðbólgu, þótt hún hafi aukist lítillega að undan-
förnu samkvæmt þeim. Miðað við vegið miðgildi og klippt meðaltal
(e. trimmed mean) gæti undirliggjandi verðbólga hafa verið á bilinu
1,3-1,7% í október sem er að meðaltali um 1½ prósentu minna en í
október 2013.
Framleiðsluverð afurða sem seldar eru innanlands hafði hækkað
um 3% á þriðja ársfjórðungi frá því á sama tíma í fyrra. Verðhækkun
innlendrar vöru í vísitölu neysluverðs nam hins vegar einungis 0,5%
á sama tímabili. Nokkuð hefur því dregið í sundur með þessum
mælikvörðum á innlenda verðbólgu (mynd V-4). Annar mælikvarði
á innlenda verðbólgu er verðþróun almennrar þjónustu sem hafði í
október hækkað um 3,4% sl. tólf mánuði og því nokkru meira en
vísitala neysluverðs. Þótt verðbólguhorfur til skamms tíma hafi batnað
frá síðustu útgáfu Peningamála gætu ofangreindir þættir hins vegar
bent til þess að innlendur verðbólguþrýstingur sé eitthvað meiri en
almenn hjöðnun verðbólgu gefur til kynna.

Gengisstöðugleiki og tiltölulega hófsamar launahækkanir
mikilvægir þættir í hjöðnun verðbólgu
Samsetning verðbólgunnar hefur breyst töluvert á síðastliðnu ári
þar sem hún skýrist nú að mestu leyti af verðhækkunum húsnæðis.
Hækkun húsnæðisliðarins skýrði tæplega þrjá fjórðu hluta ársverð-
bólgunnar í október en fyrir ári átti um þriðjungur verðbólgunnar
rætur að rekja til hans (mynd V-5). Verð innfluttrar vöru hefur lækkað
um 1,8% sl. tólf mánuði samanborið við 0,8% í júlí sl. og hefur
undirliðurinn á þeim tíma haft 0,6 prósentna áhrif til lækkunar vísitölu
neysluverðs. Viðskiptavegið gengi krónunnar hefur á sama tíma
hækkað um u.þ.b. 6% (mynd V-6).
Hjöðnun verðbólgu undanfarna mánuði hefur því að mestu
leyti verið drifin áfram af verðlækkun innfluttrar vöru þótt innlend
verðbólga (án húsnæðis) hafi einnig hjaðnað (mynd V-7). Þótt inn-
grip Seðlabankans á gjaldeyrismarkaði hafi lagst gegn hækkun á
gengi krónunnar og þannig hægt á hjöðnun innfluttrar verðbólgu er
líklegt að aukinn stöðugleiki vegna inngripanna hafi einnig flýtt fyrir
því að lítil verðbólga erlendis og gengishækkun krónunnar skili sér út
í almennt verðlag. Einnig voru almennt tiltölulega hófsamar launa-
hækkanir í kjarasamningum ársins mikilvægt lóð á vogarskálarnar
sem sést vel á hjöðnun innlendrar verðbólgu. Gengisstöðugleiki og
hóflegar launahækkanir í komandi kjarasamningum eru um leið mikil-
væg skilyrði fyrir því að hjöðnun verðbólgu verði varanleg.
Mynd V-6
Verðbólga, kjarnaverðbólga og gengi krónunnar
Janúar 2010 - október 2014
12 mánaða breyting (%) 12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs (v. ás)
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa (v. ás)
Vísitala meðalgengis - viðskiptavog þröng (h. ás,
andhverfur kvarði)
Verðbólgumarkmið (v. ás)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
20142013201220112010
Mynd V-4
Framleiðslu- og smásöluverð innlendrar vöru
1. ársfj. 2007 - 3. ársfj. 2014
Breyting frá fyrra ári (%)
Framleiðsluverð afurða sem eru seldar innanlands
Verð innlendrar vöru í vísitölu neysluverðs
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-5
0
5
10
15
20
25
30
20142013201220112010200920082007
Mynd V-5
Undirliðir verðbólgu
Framlag til verðbólgu janúar 2010 - október 2014
Prósentur
Innfluttar vörur án áfengis, tóbaks og bensíns
Bensín Húsnæði
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Almenn þjónusta Aðrir liðir
Vísitala neysluverðs (12 mánaða %-breyting)
Heimild: Hagstofa Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
20142013201220112010