Glóðafeykir - 01.11.1977, Síða 25

GLÓÐAFEYKIR
23
ins hefur margfaldazt á fjórum árum. Aðalatriðið er um sinn, að innheimta
gangi sem bezt, gömlum handritum verði bjargað frá glötun og fenginn
samastaður, aðfangabók sé færð. Að vísu er afgreiðsla miklum erfiðleikum
bundin, meðan mesmr hluti safnsins er óskráður, endaþótt meiri hluti
þess hafi fengið nokkra aðhlynningu. — Skrásetning almennra handrita
er verr á vegi stödd, en hlutverk safnsins er tvíþætt sökum þess hve
mikið er varðveitt þar af handritum almenns efnis, og alltaf bætist í
búið. Hefur drýgst dregið tii þess safn Jóns á Reynistað. Tugir manna
innan sýslu og utan hafa fært safninu dýrmætar handritagjafir. A síðast-
liðnu ári voru gefendur 58.
Eitt elzta handrit safnsins er Konungsskuggsjá og Sverrissaga á einni
bók; handritið er skrifað af Magnúsi Þórólfssyni fyrir Magnús Jónsson
digra í Vigur um 1660. Ovíst er, hvenær safnið eignaðist handritið.
Arum saman var bókin í láni, brá sér m.a. til Kaupmannahafnar, hafði
þar sýningu á sér og gekk aukinheldur meðal handritafræðinga í Reykjavík.
Heim kom Konungsskuggsjá uppdubbuð; farið hafði fram hreinsun og
viðgerð á handritinu, og er það í góðu ásigkomulagi.
Ekki eru tök á að fjalla um einstök handrit hér. I safninu eru leifar af
því veganesti, sem horfnar kynslóðir þurftu á lífsgöngu sinni: bænir
sálmar, stólræður, líkræðusöfn og predikana-, tækifærisræður, ævisögu-
þættir, kvæði og kviðlingar, þættir úr atvinnusögu, rímur og þulur, dag-
bækur og einkabréfsöfn, o. s. frv.
Sendibréfasöfn eru mörg frá 19- og 20. öld, einnig allnokkurt safn
dagbóka. Rétt er að taka fram, að nýleg sendibréfasöfn, svo og dagbækur,
eru ekki lánuð á lestrarsal, jafnvel þó ekki hvíli slíkar kvaðir á gjöfunum.
Þeir, sem gefa safninu handrit og ætla þau ekki til nota fyrst um sinn,
geta skilyrt gjöfina, t.a.m. látið innsigla hana, ef þurfa þykir og ritað á,
hvenær rjúfa megi innsigli. Þessi réttur hefur aðeins tvívegis verið notaður,
en ýmsir hafa farið munnlega fram á, að ákveðin gögn séu ekki lánuð á
lestrarsal að svo stöddu. Fólki er því óhætt að gefa safninu hvers konar
handrit, og betra er ekki hægt að gera því en skáka að því gjöfum.
Héraðsskjalasafnið nær ekki einvörðungu til hvers konar ritaðra gagna:
Þar er mikið myndasafn, eins og áður er vikið að, mannamyndir, atburða-
og umhverfismyndir. Sögufélag Skagfirðinga hafði viðað að sér manna-
myndum vegna útgáfu á Skagfirzkum æviskrám, og eru þær nú eign
safnsins, en því hefur einnig borizt aðrar myndagjafir undanfarna áratugi,
en sá galli er stundum á gjöf, að myndirnar eru ónafngreindar, jafnvel
heil myndasöfn (album), sem einhvern tímann hafa verið gefin úr dánar-
búum, en yngri kynslóðin trúlega engin skil kunnað á myndunum. Það