Skírnir - 01.04.1998, Page 86

80
BERGLJÓT SOFFÍA KRISTJÁNSDÓTTIR
SKÍRNIR
það kallast á við Fjósarímu; þeir sem þekkja rímuna heyra/sjá
sögnina slá í stað hinnar hátíðlegu sagnar vega, sem í ofanálag er
hlutlausari að merkingu. En allur skáldskapur er með einum
hætti safn tilvitnanabrota og hugmyndir seinni alda um frumleika
og höfund í ofanálag fjarri íslenskum skáldum á 17. öld. Kjarni
málsins er því ekki hvort Steinunn hefur numið eitthvað af ein-
stökum skáldum heldur hvernig hún tileinkar sér og bregst við
hefðinni, skapar, endurskapar og nýskapar.
Stíllinn á kvæði Steinunnar er töluvert frábrugðinn stíl
annarra kappakvæða sem hér hafa verið nefnd. Það ræðst eflaust
að nokkru af því að vikivakaháttur er á hennar kvæði en drótt-
kvæður á ýmsum hinna. En sé kvæðið einungis borið saman við
kvæði Guðmundar Bergþórssonar og Allrakappakvæði er mun-
urinn þó sláandi. Því veldur einkum tvennt. Annars vegar hve
mjög Steinunn fer með háð og spé, hins vegar hve mál hennar er á
köflum hversdagslegt, m.a. af því að hún er ófeimin við að sækja
orð í eigin reynsluheim. Ef marka má Rímnaorðabók Finns Jóns-
sonar og Ritmálsskrá Orðabókar Háskólans hefur það síst verið
lenska skálda fyrir tíð Steinunnar að nýta í kenningum og hetju-
lýsingum þau orð sem eiga einkum við hreingerningar eða mat og
hún bregður fyrir sig.22
Sé Fjósaríma - eða ,garpatalið‘ í henni - talin til kappakvæða
er sjálfsagt að flokka hana og kvæði Steinunnar saman þar eð þau
aftigna bæði hetjurnar og kímni þeirra er sömu ættar. Ýmislegt
greinir þau þó að. Hefðbundin verkaskipting kynjanna og þar
með ólíkur reynsluheimur skáldanna skín t.d. af því, að karl-
manninum sem yrkir rímuna eru útihús hugstæð meðan á konuna
Steinunni sækja orð sem tengjast störfum innanstokks. Sérlega er
eftirtektarvert hvernig hún nýtir orð eins og grautur og para þeg-
ar líkama karlmanna, sár þeirra eða dauða ber á góma. Fróðlegt
væri að kanna hvort svipuðu er til að dreifa í ljóðum annarra
skáldkvenna, t.d. frá 18. öld, og þá kannski einnig að bera það
22 Af eðlilegum ástæðum er ekki unnt að draga stórar ályktanir af þessum tveim-
ur verkum. Rímnaorðabókin tekur aðeins til hluta rímna og Ritmálsskrá
Orðabókar Háskólans eru settar skorður af að enn eru fjölmörg handrit óút-
gefin.