Skírnir - 01.04.1998, Síða 159

SKÍRNIR
GEGN ÞJÓÐTRÚ
153
skeikað. Skyggni Sigurðar kostaði þó sitt. Fyrir kom að hann
varð fyrir ásókn óvinveitts anda og átti það sér alltaf stað um
miðjar nætur. Sigurður sagði fjölskyldu sinni margsinnis frá þess-
um næturáflogum en hélt ætíð uppruna árásaraðilans leyndum.
Það vissi því enginn hver hann var fyrr en eftir uppljóstranir
hjálpar-andans í transi Guðrúnar. Sigurður er afar mikilvæg per-
sóna í þessu ævintýri því hann tengir saman tvenna tíma: goð-
sögulegan uppruna draugsins og samtímann.
Ein systranna, Bryndís (40 ára), hefur ekki enn verið nefnd til
sögunnar. Hún hefur tvisvar sinnum orðið vör við drauginn en
má ekki heyra á hann minnst. I einu samtala minna við hana sagði
hún mér að hún væri sannfærð um tilveru draugsins því hann
hefði reynt að nálgast hana. Bryndís beitir ákveðinni tækni til að
verjast ásókn: þegar hún finnur hann nálgast, berst hún um á hæl
og hnakka og öskrar þangað til hann hverfur. Hingað til hefur
þetta ráð dugað prýðilega. Hún þekkir þannig nokkuð náið til
fjölskyldudraugsins en kveðst vilja halda því máli í ákveðinni
fjarlægð: „Mér líður best að vita sem minnst um þennan draug og
ætla að halda honum sem lengst frá mér og lifa mínu lífi í friði og
spekt.“
Eg minni á að Björk og Hildur eru, af ólíkum ástæðum, mót-
fallnar „leiðangrinum goðsögulega".
Arfleifð og sjálfsvitund
Fátt er hægt að staðhæfa um hinn margfræga trans. Sú tilgáta að
Guðrún hafi meðvitað leitt fjölskylduna í gildru með ómerkilegu
loddarabragði til þess að hrekkja hana og hrella er ólíkleg. Orð-
ugt er að sjá hvaða hvatir gætu legið að baki slíku ráðabruggi.
Hver svo sem hlutur undirvitundarinnar kann að vera í transin-
um, langar mig að beina athyglinni að höfuðatriði málsins frá
sjónarhorni mannfræðinnar. Frá þeirri stundu að transinn hrindir
draugaævintýrinu af stað, verða allir fjölskyldumeðlimir virkir
þátttakendur. Allir sem einn skilgreina þeir stöðu sína gagnvart
draugnum og hlutverk sitt í atburðarásinni: saga Guðrúnar er
umsvifalaust meðtekin af öllum. Það er þessi afdráttarlausa sam-