Skírnir - 01.04.1998, Page 223

SKÍRNIR
FRÆÐIBÆKUR UM PRENTUN Á ÍSLANDI
217
báðum ritunum og er hún til þess að auka notagildið og gerir þau
aðgengilegri. Ritin hafa að geyma mikla persónusögu og persónugalleríið
cr gífurlcgt. Nafnaskrá gerir þau því aðgengilegri sem uppflettirit. I báð-
um ritunum er víða komið við og leitað fanga í prentuðum og óprentuð-
um heimildum. Ohætt er að segja að bækur þessar marki tímamót.
Höfundar þeirra tveggja verka, sem hér hafa verið skoðuð, velja báð-
ir verkum sínum titla sem kveða skýrt á um að fjallað sé um andlega
velmegun. Heiti ritverkanna vísa til menningarlegs ríkidæmis og gefa
lesandanum vissar væntingar í samræmi við það. Prent eflir mennt er vel
valinn titill því fátt hefur verið jafn öflugt tæki til upplýsingar og mennt-
unar og prentlistin. Auðlegð Islendinga skírskotar hins vegar til þess að
auður hér á landi liggi í bókum. Við erum að vissu leyti fátækari en ná-
grannaþjóðirnar hvað varðar ýmis konar menningararfleifð. Við eigum
ekki sögulegar minjar að nokkru marki. Við eigum ekki hallir eða önnur
stórvirki byggingarlistarinnar, hvorki myndlist né tónlist langt aftur fyr-
ir okkur eins og menningarþjóðir Evrópu. Við eigum hins vegar orðið
skjalfest langt aftur í aldir. Það er okkar auðlegð og til að sem flestir geti
notið orðsins kemur prentlistin til skjalanna. Hún var sérlega kærkomin
og varð smám saman til þess að bækur urðu almenningseign en áður
hafði bókaeign einungis verið á færi auðmanna.
Auður Islendinga hefur jafnan verið álitinn bókmenning að fornu og
nýju. Titillinn á verki Böðvars vekur viss hugrenningartengsl við
fyrrnefnt hugtak Pierres Bourdieu „capital culturel“, höfuðstól menn-
ingarinnar eða menningarauð og aðgengi að honum.7 Þetta ásamt hug-
tökunum framkoma og svið er eitt af lykilhugtökum í hugmyndafræði
hans og hefur brciðst hratt út á Vesturlöndum. Það er táknrænt hugtak
sem felur í sér að einstaklingar, hópar og heilar þjóðir geti búið yfir
menningarlegum auðlindum sem auðveldi þeim að hafa tögl og hagldir í
samfélaginu. Þcssar auðlindir búa í manninum sjálfum og vitsmunalífi
hans. Þeim má ekki blanda saman við tæknikunnáttu eða hæfni og hefur
Bourdieu sagt að hinn táknræni höfuðstóll menningar sé á valdi orðsins.
Menntun, menning og vinnuframlag rennur saman í eitt og þá skiptir
ekki megin máli hvernig menn gera sig hæfa, heldur einungis að þeir geri
það og sjái til þess að menningarauðurinn flytjist milli manna og kyn-
slóða. Þessi auðlegð á að erfast og samfellan má ekki rofna. Það sem
maðurinn hefur með sér í farteskinu frá vöggu til fullorðinsára er afar
mikilvægt. Menningarauðurinn ögrar „economie culturel" sem er sá
þáttur í vestrænum ríkjum, sem að mati margra, ræður mestu. En
Bourdieu heldur því frarn að þrátt fyrir allt sé „capital culturel“ megin
styrkurinn í hverju samfélagi. Honum sé ekki hampað en hagsæld og
7 Pierre Bourdieu: Kultursociologiska texter. Ritstýrt af Donald Broady og
Mikael Palme. Stockholm 1991.