Skírnir - 01.09.1999, Blaðsíða 29

SKÍRNIR ÍSLENSKA AKADEMÍAN: KOTUNGAR í ANDÓFI
275
orð og hugmyndir - og það jafnt fyrir því þó hann tali ekki nema við
sjálfan sig. Afleiðíngarnar af þessu samfélagi segja til sín.
Ekki get ég að því gert þó ég sé mælandi, segir karlinn. Mér er eingin
launúng á því að ég tel mannamál til leiðinda í veröldinni. Þessvegna
boraði ég mér útúr.
Þú talar samt, Knútur minn!
Já það var mikið slys hjá mannskepnunni þegar hún fór að mynda
orð; - í staðinn fyrir að sýngja. Þegar mannskepnan sagði fyrsta orðið
einhverntíma í fyrndinni, þá byrjaði lygin. (Sjöstafakverið: 178)
Knútur gamli rífur niður klisjur prestsins, hæðist að skinhelgi
þeirra félaga en sýnir í verki það sem þeir predika í orði. Hann
heldur fram hljómi hinnar hreinu náttúru, fuglinum syngjandi á
garðstaurnum og mjúkum niði árinnar. Hann tekur meira mark á
mold en orðum og stefnir staðreyndum lífsins gegn mælgi prests-
ins um „landið góða og höllina eilífu":
Það má vel vera að þessi heimur sé ekki annað en béað rusl, sagði
öldúngurinn. Hvað sem um það er hef ég vanist að líta á hann sem stað-
reynd. Þessvegna kunni ég betur við að segja ykkur vilja minn áðuren ég
færi heldur en stelast burt þegjandi. Ég á sautján rollur -
Presturinn gat ekki á sér setið að grípa frammí: Ég get ekki að því
gert Knútur minn þó mig prestinn lángi á þessari stundu til þess að vekja
hjá þér þó ekki væri nema lítinn samúðarvott fyrir sannri kenníngu. Ég
held það mundi létta fargi af sjálfum þér og okkur öllum.
Harðhnútur: Þegar ég var úngur lá ég í bókum. Ég hef trúað sjö
kenníngum. Staðreyndirnar drápu þær allar í sömu röð og ég aðhyltist
þær. Nú kemur þú með þá áttundu. Staðreyndir afsanna allar kenníngar.
Mikil ósköp leiðist mér tal í fólki. Og ég hef ekki opnað bók í rúm fim-
tíu ár. Ættum við ekki heldur að bréfa hvað verða skuli af þessum
sautján rolluskjátum sem ég tel mér.
Presturinn hummaði og rendi niður munnvatni sínu einusinni eða
tvisvar meðan hann var að sækja í sig veðrið. Síðan reyndi hann enn.
Finst þér ekki öryggi í því að trúa kenníngu sem aðrir menn trúa
kríngum þig?
Ég trúi á heiminn að frádregnum kenníngum og hananú, sagði karl-
inn. Ég var altaf að reyna að vera einn útaf fyrir mig tilað losna við að
trúa öllum þeim þvættíngi sem uppáfellur menn í þjóðfélaginu. (Sjöstafa-
kverib: 181-82)
Þeir reyna um hríð að troða trúarkenningum inn í hausinn á
gamla manninum en honum tekst með harðfylgi að lýsa yfir og