Skírnir - 01.09.1999, Blaðsíða 53

SKÍRNIR STÚLKUBARNIÐ LJÓSA OG SVARTIKÖTTURINN
299
og hin ögrandi og sjálfstæða brúður ógnar honum. Það er ekki
fyrr en unga stúlkan opnar augun, dökk og djúp og brosir við
honum að hann roðnar og getur ekki stillt sig um að kyssa hana.
Þegar unga konan er komin til sjálfrar sín segir hún: „Nú er álög-
unum af ljett - Ingibjörg systir, - og alt orðið gott.“
A ytra borðinu eru höfuðandstæðurnar í ævintýrinu um Kisu
álög og að losna úr álögum. í álögunum felst að búa yfir öflum er
maðurinn fær lítt ráðið við og losna ekki úr þeim fyrr en eftir
margskonar þrautir og erfiðleika í glímunni við stríðandi öfl sál-
arlífsins. Grunnstefin og andstef þeirra í „Sögunni af Kisu kóngs-
dóttur“ snúast um það að vera manneskja eða dýr, tengjast öðrum
eða búa við einsemd. Til þess að verða að fullþroskuðum einstak-
lingi þarf maðurinn að takast á við þá hluta í sjálfum sér sem eru
táknaðir sem dýrslegir í sögunni. Nærtækast er að líta á dýrið sem
tákngerving fyrir hið dýrslega í manninum en það getur líka stað-
ið fyrir hinn útskúfaða, samfélagslegt úrhrak sem ekki tengist
öðrum nánum böndum. Kisu er einmitt lýst sem óvelkomnum
einstaklingi eða úrhraki og með því er grunnmerking sögunnar
undirstrikuð. Enn fremur birtist dýrið sem tákn fyrir manneskju
sem sameinast dýri. Þetta gerir drottningin með því að gleypa
fiskana og Sigmundur með því að giftast Kisu. Forsenda þess að
manneskjan verði fullþroska er að hún hafi fengið að reyna ein-
semdina og taki við dýrseðlinu. Með því að gleypa fiskana verður
drottningin þunguð og síðar hamingjusöm eiginkona og móðir.
Missir augans lýtir Ingibjörgu en missirinn verður til þess að hún
fer að meta systur sína, köttinn, að verðleikum. Þær systur tengj-
ast sterkum böndum og sameinuðum tekst þeim að ráða ráðum
sínum giftusamlega. Sigmundur fórnar sér fyrir bróður sinn og
giftist ketti og sú fórn veitir honum síðar mikla hamingju.
í „Sögunni af Kisu kóngsdóttur" kemur berlega í ljós ótti
barns við kyneðli sitt sem það skynjar sem dýrslegt. Þetta birtist í
því hvernig Ingibjörg hafnar stöðugt Kisu sem systur sinni eða
hluta af sjálfri sér, hinu dýrslega, kyneðlinu. Þegar Ingibjörg hef-
ur viðurkennt kosti Kisu og kjark er hún ekki lengur kattar-
skömm í hennar augum heldur bjargvættur og brunnur sjálfstæð-
is og lífskrafts. Það er þó ekki fyrr en karlmaður hefur tekið við