Skagfirðingabók - 01.01.1999, Side 72

SKAGFIRÐINGABÓK
það saltaða smjör heldur sér varla 2 ár, svo ætt sé á eptir,
enn það súra hefir óskémt haldið sér yfir 20 ár.2
Andstæða þessarar næringarríku og verðmætu afurðar voru
flautirnar. Þær voru eiginleg fátækrafæða, þeytt undanrenna,
sem fyllti askinn án þess að seðja þann sem neytti.
Fyrirsögn greinarinnar er valin með tilliti til þess að hér er
fjallað um þann tíma í atvinnusögu okkar þegar reynt var að
koma á nýsköpun í landbúnaði, auka framleiðslu og verðmæti,
en segja skilið við hokrið sem gaf lítið í aðra hönd. Sú nýsköp-
un varð hins vegar ekki að veruleika fyrr en löngu síðar, en það
er önnur saga.
A síðustu áratugum liðinnar aldar fór fram mikil umræða um
bætta búskaparhætti og hvað hægt væri að gera til að bæta hin
bágu kjör almennings. Þjóðinni hafði fjölgað og þrátt fyrir
Ameríkuferðir og þéttbýlismyndun, gátu sveitirnar ekki fram-
fleytt auknum fólksfjölda með gamla búskaparlaginu. Árferði
var hart og auk þess var landið illa farið og gaf lítið af sér.
Reyndar gátu nýir markaðir skapast fyrir afurðir bændanna
með myndun þéttbýlis, en alþýða manna þar bjó einnig við rýr-
an kost. Atvinnuuppbygging þéttbýlisins var skammt á veg
komin og peningar sáust varla manna á meðal. En fólksflutn-
ingar á mölina þýddu einnig færra vinnufólk í sveitum og færri
hendur til að afla fóðurs fyrir búféð í kargaþýfi með miðalda
vinnubrögðum. Vinnufólkseklan gat því leitt til enn minni
framleiðni.
Bjartsýnir framfaramenn hvöttu til breytinga og nýrra bú-
skaparhátta en aðrir, sem töldu sig gætnari, vildu fara að öllu
með gát og halda sig við venjur feðranna. Það var ekki auðvelt
að breyta stöðnuðu bændasamfélagi í átt til framfara. Mönnum
bar ekki saman um leiðir til úrbóta þá frekar en nú. Nýjar at-
vinnugreinar voru áhugaverðar og nauðsynlegar, en mættu
jafnframt mikilli tortryggni. Þeir sem vildu breytingar voru
sammála um að hér á landi skorti ekki aðeins verklega þekk-
70