Skagfirðingabók - 01.01.1999, Qupperneq 81

TIL SMJÖRS ER AÐ VINNA EN EI TIL FLAUTA
I grein eftir Albert sem birtist í ísafold vorið 1904 segir
hann:
Páfastaða-rjómabúið var stofnað af undirrituðum árið
1901 og byrjaði samlög 12. ágúst frá 4 bændum; þau
stóðu þá yfir rúman mánaðartíma.16
Ástæða þess að búið tók svo seint til starfa var sú að smjörgerð-
aráhöldin komu ekki fyrr en í ágúst. Eftir því sem næst verður
komist var þetta fimmta búið sem komið var á fót á landinu og
fyrsta búið á Norðurlandi, hin fjögur voru í Árnessýslu. Góðar
heimildir eru til um Páfastaðabúið, því reikningar þess, m.a.
yfir stofnkostnað búsins, eru til á Héraðsskjalasafni Skagfirð-
inga og einnig er til lýsing af búinu eftir Hans Grönfeldt, sem
segir svo frá:
Á Páfastöðum býr ungur dugnaðarbóndi, Albert Krist-
jánsson. Hann hefur komið á fót hjá sér mjólkurbúi á
eigin kostnað, og er því best fyrir komið af þeim búum,
sem enn eru sett á stofn. Mjólkurskálanum er skift í 2
herbergi, mjög haganlega gjörð, loftgóð og björt. Gólfið
er búið til úr steinsteypu, og liggur renna frá skálanum,
er flytur allt skólp þaðan niður á engið.
Grönfeldt getur þess einnig að á búinu sé smjörhnoðunarvél og
fitumælir „Gerbers" hafi verið notaður „og fitumagn rjómans
lagt til grundvallar við útreikninginn á smjörinu."17
Guðrún húsfreyja var rjómabússtýra meðan búið starfaði og
var með fyrstu konum hérlendis, sem stunduðu þá iðju. Hún
fór á Mjólkurskólann á Hvanneyri í febrúar 1901 og lærði þar
í nokkrar vikur. Til er bréf frá Albert þar sem hann biður Sig-
urð Sigurðsson ráðunaut að stuðla að því að Guðrún komist á
skólann, en eins og áður segir var erfitt að komast þar að.1’' Þau
hjón skildu bæði þýðingu þess að afla sér góðrar þekkingar til
79