Skagfirðingabók - 01.01.1999, Page 90
SKAGFIRÐINGABÓK
kæla rjómann. Samkvæmt frásögn Markúsar Sigurjónssonar á
Reykjarhóli var byggt íshús í Eyhildarholti, líklega um alda-
mótin. Markús hefur þetta eftir móður sinni Sigurlaugu Vig-
fúsdóttur. Isinn í húsið var sóttur á Vötnin og var þetta til mik-
illa þæginda við geymslu matvæla, því ísinn hélst langt fram á
sumar. Verið getur að þetta hús hafi verið notað til smjör-
geymslu fyrir búið í Holti, þó Grönfeldt nefni það ekki. En hér
skal ekkert fullyrt um það.28
Rjómabúið Framtíðin á Gljúfuráreyrum
1904-1920
Undirbúningur að stofnun þessa bús hófst með almennum
bændafundi 22. nóvember 1904. Bændur úr fjórum hreppum,
Viðvikur, Hóla, Hofs og Rípur, komu saman á Hólum til að
ræða „um stofnun rjómabús við Gljúfurá"29 fyrir alla búendur í
Viðvíkurprestakalli og Rípurhreppi ásamt Framnesi og Þverá
eins og segir x fundargerð. Sigurður Sigurðsson, skólastjóri á
Hólum, setti fundinn og lýsti nauðsyn þess að auka framleiðslu
bænda. Fundarstjóri var Zóphonías Halldórsson, prófastur í
Viðvík, en framsögumaður var Jósef Björnsson, kennari á
Vatnsleysu.
Framsögumaður benti á að „ónauðsynlega mikið væri notað
af smjerfeiti á heimilunum, þrátt fyrir fátækt landsins." Þessi
fullyrðing um mikla smjörneyslu landans var nokkuð algeng
hjá þeim sem töluðu fyrir stofnun rjóma- eða mjólkurbúa með
útflutning í huga. Hann lagði til að bændur á umræddu svæði
stofnuðu með sér samtök um rekstur rjómabús við Gljúfurá,
sem rekið væri með vatnsafli og taldi að stór bú borguðu sig
betur en litlu búin, því stofnkostnaður væri svipaður.
Framsögumaður setti fram lauslega áætlun um hvað hægt
væri að framleiða á slíku búi og hvað mætti búast við í ágóða.
Yfir sumarið áleit hann að framleiða mætti 30.000 pund af
88