Skagfirðingabók - 01.01.1999, Síða 111

TIL SMJÖRS ER AÐ VINNA EN EI TIL FLAUTA
Rekstri rjómabúa með stórframleiðslu og útflutningi á smjöri
má jafna við úrræði síðari tíma í landbúnaði og er þar vísað til
loðdýraræktar og fleira. Miklu fé virðist hafa verið varið úr op-
inberum sjóðum til uppbyggingar atvinnugreinarinnar og
einnig voru veitt verðlaun á hvert pund af útfluttu smjöri, ef
það seldist á ákveðnu verði. Fjölgun búanna var hröð, sem sést
á því að árið 1901 voru 5 smjörbú starfandi, en árið 1906 voru
þau orðin 34.42 En þó búum fjölgaði þá var grunnurinn ótraust-
ur og hvorki virðist hafa verið til fjármagn né heldur félagsleg
úrræði til að styrkja hann.
Við þessa uppbyggingu þurfti að byrja á byrjuninni, þ.e.a.s.
á mjöltunum. Að tilhiutan Búnaðarfélags Islands voru hald-
in námskeið bæði í Reykjavík og eins á nokkrum stöðum
á landsbyggðinni þar sem kennd var ný mjaltaaðferð,
Hegeiunds-aðferðin. Hún þótti taka fram gömlu aðferðinni
sem nefnd hefur verið „togmjaltir." Með þessari nýju aðferð var
talið að hægt væri að auka nyt kúnna og bæta fltuinnihald
mjólkurinnar. Þar fór einnig fram fræðsla um byggingu júgurs-
ins og hirðingu þess til að koma í veg fyrir sjúkdóma í kúnum.
Og síðast en ekki síst var lögð mikil áhersla á hreinlæti við alla
meðferð mjólkurinnar.
En það var auðveldara að brýna hreinlæti fyrir fólki en að á-
stunda það daglega í þeim húsakosti sem landsmenn bjuggu
við um aldamót. Tæplega er hægt að hugsa sér húsakynni sem
síður henta til framleiðslu viðkvæmra matvæla en gömlu torf-
bæina og fjósin.
Mjólkin hefur þann eiginleika, að draga í sig óþef og ó-
hreinindi, sem verða fyrir henni á leiðinni frá spenanum
í mjólkurfötuna, og það næst ekki burt úr henni á eptir43
sagði Grönfeldt í leiðbeiningum sínum um mjaltir. Hann
hvatti bændur til að bæta fjósin og taldi að árlega glataðist
stórfé vegna ástands þeirra. A nokkrum stöðum voru byggð ný
109