Skagfirðingabók - 01.01.1999, Side 113

TIL SMJÖRS ER AÐ VINNA EN EI TIL FLAUTA
En Olína lýsir líka aðstæðunum við mjaltir í opnum kvíum í
hvaða veðri sem var:
Alltaf var tvímjaltað, í fyrra skiptið var ærin mjólkuð án
þess að gengið væri nærri henni, og var sérhver ær merkt,
jafnskjótt og hún hafði verið mjólkuð, með því að fingri
var drepið niður í mjólkina og strokið yfir rófubeinið.
Síðan var mjólkað aftur og þá hreytt vel úr hverri á.
Grönfeldt lagði áherslu á, að þeir sem önnuðust mjaltir ættu að
vera í sérstökum fötum við það starf og þau skyldi þvo reglu-
lega. Varla hefur hann talið fötin sem vinnukonur klæddust við
mjöltun kvíaánna í Blönduhlíðinni um aldamót vera hæfilegan
klæðnað.
Stúlkurnar sem mjólkuðu, voru vanalega í sérstökum
fötum við það starf, strigapilsum, peysugörmum og
kvíaleistum. Kvíaleistar voru afar stórir, prjónaðir úr
togi, aldrei voru þeir þvegnir allt sumarið, og voru þeir
orðnir sem hörð stígvél að haustinu. Innan undir kvía-
leistunum voru stúlkur í sokkum og skóm, og var þægi-
legt að smeygja sér í leistana og úr þeim.46
Lýsingar Olínu eru auðvitað ekki algildar og hafa aðstæður við
mjaltir verið misjafnar eins og gengur.
Það var einmitt sú búháttabreyting að afleggja fráfærurnar,
sem gekk yfir á þeim tíma sem rjómabúin störfuðu og gerði
rekstur þeirra erfiðari. Menn voru ekki viðbúnir þessari breyt-
ingu og höfðu ekki fjölgað kúpeningi að sama skapi, sem aftur
þýddi minni framleiðslu smjörs. Það mun hafa verið nokkuð
breytilegt eftir sveitum hvenær fráfærum lauk.
Pálmi Runólfsson bóndi í Hjarðarhaga segir fráfærur hafa
staðið allt fram undir 1930 á æskuheimili hans Dýrfinnustöð-
111