Jökull - 01.12.1977, Qupperneq 61

I upphafi nýtingartímabilsins var natríum
innihald lægst í vatni frá borholu 7, eða um
110 ppm, samanborið við 140—150 ppm frá hin-
um holunum. Hefur natríum innihaldið ekki
breyst í holu 7, en farið lækkandi í hinum hol-
unum. Nemur lækkunin 13—30% á tímabilinu
1970—1975. Inn í holu 7 streymir vatn, sem hef-
ur soðið minna, en það sem streymir inn í
hinar holurnar. Talið er, að soðna vatnið hafi
skolað natríum út úr berginu og sé það ástæðan
fyrir hærri upphaflegum styrk þess í hinum liol-
unum. Gufutap vegna suðu veldur einhverri
aukningu í styrk natríums, en sú aukning getur
ekki valdið meiru en 10% mun á holu 7 og
köldustu holunni, nr. 5, og því mun minna en
svarar til þess mismunar, sem til staðar er.
Suðan og kælingin, sem er henni samfara,
raska jónaskiptajafnvægjum, sem ákvarða hlut-
föll í styrk vetnisjóna og annarra aðalkatjóna
í vatninu. Útskolun natríums er talin ráðast af
efnabreytingum í átt til jónaskiptajafnvægis.
Með nýtingu svæðisins hefur heita vatnið í efri
hluta jarðhitageymisins endurnýjast hraðar en
áður var með ósoðnu vatni neðan frá. Því hef-
ur ekki gefist jafnlangur tími fyrir útskolun á
natríum og raunin var, áður en nýting hófst.
Skýrir þetta aukna rennsli soðna vatnsins þá
lækkun á styrk natríums, sem orðið hefur í sum-
um holunum.
Styrkur kalís hefur minnkað í samræmi við
styrk natríums og að auki nokkuð vegna þeirrar
kælingar, sem suðan í vatnsæðunum umhverfis
borholurnar hefur valdið, en sem kunnugt er,
er Na/K hlutfallið í heitu vatni háð hitastigi.
Með vaxandi hitastigi lækkar þetta hlutfall.
Hitastig reiknað út frá Na/K hlutfallinu í vatn-
inu hefur minnkað hliðstætt við kísilhitann.
Þessi fylgni bendir til þess, að svipaðan tíma
taki fyrir kísil annars vegar og natríum og kalí
hins vegar að ná efnajafnvægi á ný við steindir
í berginu eftir kælingu jarðhitavatns, a. m. k.
fyrir það hitastig og heildarefnasamsetningu
vatns, sem hér um ræðir.
Innihald gass er mjög breytilegt í einstökum
borholum. Er mest gas í heitustu holunum, en
minnst í þeim köldustu. Ekki er unnt að skýra
hið breytilega gasmagn með afgösun samfara
gufumyndun. Slík afgösun hefði í för með sér
lækkun á hlutfallinu COo/HoS, en sú er ekki
raunin. Einhver afgösun og frekari minnkun á
HoS við útfellingu járnsúlfíða í berginu gæti
skýrt hið breytilega gasmagn í borholunum.
Eftir að nýting hófst hefur gasmagn minnkað
í sumum holanna. Minnkunin er lítil í liolu 7
(10% á 6 árum), en mest í holum 6 og 8 (45%
á 6 árum). Þessi minnkun er talin stafa af
nokkru tapi gufu úr vatnsæðum umhverfis bor-
holurnar, en gufan myndast þar við suðu. Með
þrýstifallinu í jarðhitageyminum samfara nýt-
ingu svæðisins, hefur suða farið vaxandi í æð-
unum. Engar mælanlegar breytingar liafa orðið
á gasinnihaldi í holum 4 og 5. Þetta má skýra
með því, að þessar holur fái vatn og gufu úr
lokuðum æðum, þannig að ekkert gufu- og gas-
tap geti átt sér stað, heldur skili öll sú gufa sér
inn í holurnar, sem myndast við suðu í æðum.
A grundvelli túlkunar á efnainnihaldi vatns
og giifu í borholunum, er talið, að aðalupp-
streymissvæðið sé í nágrenni holu 7 eða þar
fyrir austan. Soðið vatn streymir síðan frá upp-
streymistappanum dl vesturs og fá liinar hol-
urnar vatn sitt og gufu úr þeirn straunti. A
grundvelli þessa líkans væri rétt að staðsetja
næstu borholur austan holu 7.
JÖKULL27. ÁR 59