Jökull - 01.12.1977, Page 97

staðar norður frá fökulsá þetta haust, um það
er brennisteinsfýlan og þó einkum askan næg
vitni, en hvar sá eldur var er óvíst. Þetta ár
töldu menn norðan og austan jökulsins nokkr-
um sinnum að vart hefði orðið við eldgos, en
óvíst hvar væri.
I bókinni Ódáðahraun, II. bindi, eftir Ólaf
Jónsson, bls. 313—314, stendur: „Þann 30. ágúst
er eldmóða í Þingeyjarsýslu, og er þá talið að
eldur muni vera uppi í Öskju, og fyrstu dag-
ana í september er öskufall í Mývatnssveit og
á Grímsstöðum. Var eldmóða á Hólsfjöllum 1.—
7. dag mánaðarins og öskuryk þann 6. A Teigar-
horni var öskufall 10.—12. október . .. .“
Ekki er líklegt að vart hefði orðið við eldgos
sunnan jökuls, þó það hefði komið upp einhvers
staðar í miðjum Vatnajökli 6.-8. sept. 1927,
því dimmviðri liindraði algerlega útsýn þangað
fyrstu viku mánaðarins. Engar heimildir eru
kunnar um að svipuð hlaup hafi áður komið
í Jökulsá, og Sveinn Pálsson getur þess að hlaup
komi ekki í hana. Þorvaldur Thoroddsen getur
að vísu um jökulhlaup á Breiöamerkursandi ár-
ið 1852, en af heimild hans er ljóst að þar var
um framskrið jökuls að ræða, sennilega á tak-
miirkuðu svæði. Það hefur að líkindum verið
minni jökultunga en sú, sem nærri lokaði leið-
inni 1892, en þá átti hann aðeins 213 m í sjó.
(Mæling Þorv. Thoroddsens, sjá Ferðabók III,
bls. 234).
A seinni árum hafa nærri árlega komið smá-
hlaup í Jökulsá, oftast í júlí eða ágúst, og hafa
staðið nærri sólarhring. Ekki er vitað hvaðan
þau stafa, en þau hafa ekki verið nema örlítið
brot af blaupinu sem kom 1927.
ABSTRACT
The author describes a jökulhlaup in the
river Jökulsá on Breidamerkursandur Sept. 7—8
1927. A postman, Jón Pálsson, perished on
Sept. 7 while crossing the glacier sliort inside
the outlet of the river, when the glacier roof of
the river tunnel broke down. The flood is by
far the biggest ever known to have occurred in
Jiikulsá. Strong sulphuric stench was felt on
Breidamerkursandur that autumn and once ash
fell when strong wind was blowing from north.
This points to an eruption either in or north
of Vatnajökull.
Frá ritstjórn um íslenskt efni
Á undanförnum árum hefir borið æ meira á
kvörtunum lesenda um, að íslenskt efni sé orðið
of lítið í ritinu. Eru þetta orð að sönnu. Frá-
sagnir af vorferðum félagsins á Vatnajökul hafa
t. d. ekki birst síðan 1970. Ákveðið hefir verið
að reyna að bæta úr þessu, með því að fá skráð-
ar og birtar skýrslur um ferðir félagsins, sem
ekki hafa komið í ritinu, og birta framvegis frá-
sagnir þessar jöfnum höndum. Ennfremur gera
tilraun til að safna 1 ritið frásögnmn af löngum
jöklaferðum og sleðaferðum um hálendið á
vetrum. Fyrstu greinarnar af þessu tagi birtast
nú. Eru þær allar um ferðir á Vatnajökul. —
Sigurður Björnsson skrifar um ferð um alda-
mótin 1800, Sigurður Þórarinsson minnir á ferð
Skaftfellings á sjöunda tug sautjándu aldar, og
Gunnar Benediktsson skrifar um ferð þeirra fé-
laga Helga Guðmundssonar, Sigurbergs Árna-
sonar og Unnars Benediktssonar yfir Vatnajökul
og aftur til baka árið 1926. Þessi ferð er fyrsta
alíslenska ferðin yfir Vatnajökul á síðari tímum.
Benedikt Gunnarsson aðstoðaði ritstjórn við að
útvega greinina, sem var í vörslu Sigurbergs í
Svínafelli. Veittu hann og Gunnar góðfúslega
leyfi til að birta greinina, og fylgdi henni eftir-
farandi bréf frá Sigurbergi, dags. 28. febr. 1978:
,,Nú eftir rúm 50 ár síðan þessi ferð var farin
sé ég ekki ástæðu til að það þurfi að vera neitt
feimnismál lengur, að það var ég sem átti hug-
myndina að þessari lerð og vakti máls á því við
Unnar frænda minn, er við vorum á smákendiríi
saman. Seinna vakti ég máls á þessu við Helga,
og var það auðsótt, að hann gerðist félagi okkar
í þessari ferð, og var ég íararstjórinn.
Mér finnst líka rétt, að það komi fram, að
hinn mæti maður, L. H. Múller kaupmaður, gaf
mér landabréf og vöðlur, er hann notaði yfir
Sprengisand, en ég man ekki, hvort hann gaf
mér „prímusinn“ og vasaáttavitann, eða ég
keypti það í verslun hans.“
Til Jiess að áformum um að birta aukið ís-
lenskt efni í Jökli verði náð, leitar ritstjórnin
nú til félagsmanna um að senda ritinu greinar
og ábendingar. M. H.
JÖKULL 27. ÁR 95