Jökull - 01.12.1977, Síða 101

Enn ein Vatnajökulsferð
(Smdvegis viðbót við grein S. B.)
í sambandi við ferðir á Vatnajökul á síðari
öldum, fyrir daga W. L. Watts, er þess að geta,
að um eina slíka er fjallað í hinu mikla Jökla-
riti Þórðar Þorkelssonar Vídalíns: Ritgerð unt
Kvískerjum vinnumenn sína, Ivjartan Þorláks-
son og Halldór Magnússon (föður Snorra læknis
á Breiðabólstað á Síðu) til Máfabyggða í eggja-
leit. Ferðin tók þá u. þ. b. tvo daga. Ekki fundu
þeir egg, en munu liafa séð einhverja fugla.
Siigðu þeir, að í Máfabyggðum væri ekki annað
að sjá en bera kletta. Þeir munu raunar lrafa
verið á ferð svo snemma sumars, að gróður
het'ur lítið verið farinn að lifna þar. (Sögn Guð-
rúnar dóttur Sigurðar á Kvískerjum). Sjá Nátt-
úrufræðinginn 21. árg., bls. 103. Þar er að vísu
sagt að ferðin hafi verið farin um 1870—1880,
en er leiðrétt hér.
ABSTRACT
The author deals with reconnoitring trips on
Vatnajökull in recent centuries but before the
crossing of the glacier by W. L. Watts in 1875.
One such trip took place probably in the 1790-
les, when two men, Sigurdur Thorsteinsson,
l)orn 1776, from the farm Svínafell in Öræfi,
and probably his brother in law, Bjarni Jóns-
son in Skaftafell, tried to find out the width
of Vatnajökull and, starting from the Skafta-
fell farm, travelled so far before they returned
that they saw mountains on the north side of
the glacier.
The author also mentions that the nunatak
area Máfabyggdir in Breidamerkurjökull was
visited in the 1750ies in order to gather gulls’
eggs and the Esjufjöll nunatak area was visited
about half a century earlier.
íslenzku ísfjöllin. Þetta rit er dagsett 1. júlí
1695 og var samið á latínu, en komst ekki á
prent fyrr en 1754, og þá í þýskri þýðingu Páls
Bjarnasonar Vídalíns, frænda Þórðar. Arið 1965
kom það út á íslensku, þýtt af Gísla Asmunds-
syni kennara, en útgáfan var tileinkuð Jóni Ey-
þórssyni á sjötugsafmæli hans. í Jöklaritinu get-
ur að lesa eftirfarandi á bls. 24 í íslensku þýð-
ingunni, eftir að höfundur hefur rætt um ís-
fjöllin í Skaftafellssýslu, þ. e. Vatnajökul:
„Að vísu var uppi fyrir nokkrum árum trú-
verðugur maður, Jón Ketilsson að nafni, og
hafa vinnuhjú hans, sem enn eru á lífi, sagt
mér eftirfarandi, sem þau liafa eftir honum
sjálfum: Þessi maður liafði sem sé einu sinni
ætlað að reyna, livort ekki mundi gerlegt að
kanna breicld þessara fjalla. Hann hafði þó
komið aftur, eftir að hann hafði verið þar í tvo
daga og hafði skýrt frá því, að hann hefði séð,
handan við ísfjall eitt, mjög breiða sanda, en
á þeim miðjum einstakt fjall grasivaxið. Var þar
fé á beit, og þar hafði hann einnig séð leggja
upp reyk (að því er hann liélt) frá eldstæði.
Hið síðarnefnda hafði hann þó ekki getað at-
hugað nægilega, vegna þess að hann komst ekki
niður fyrir mjög háum og bröttum ís.“
Ekki verður séð af textanum hverrar sveitar
maður sá Jón Ketilsson var, sem kanna vildi
breidd Vatnajökuls, en Skaftfellingur liefur það
verið, og af orðalaginu í frásögn Þórðar Vída-
líns að ráða gæti þessi tveggja daga könnunar-
ferð hafa verið farin á sjöunda tug 17. aldar,
eða eitthvað þar um bil.
Já, þeir hafa liingum verið forvitnir, Skaft-
lellingar.
S. Thorarinsson.
ABSTRACT
In Th. Vídalín’s remarkable treatise on gla-
ciers: Dissertationcula de montibus Islandiae
Chrystallinis, which was finished in 1695, the
author mentions a reconnaissance trip on Vatna-
jökull by a farmer, Jón Ketilsson. This trip was
probably carried out sonie decades before 1795,
in the 1760ies or thereabout.
JÖKULL27. ÁR 99