Jökull - 01.12.1977, Qupperneq 102

Frá Hornafirði til Bárðardals yfir Vatnajökul
GUNNAR BENEDIKTSSON rithöfundur
Sumarið 1926 tóku þrír Hornfirðingar sér
ferð á hendur þvert yfir Vatnajökul úr Horna-
firði og komu til byggða í Bárðardal. Félagar
þessir voru: Helgi Guðmundsson, Hoffelli, tutt-
ugu og tveggja ára að aldri, Sigurbergur Arna-
son, Svínafelli, tuttugu og sex ára ,og Unnar
Benediktsson frá Einholti, þrjátíu og tveggja
ára. Ferð þessi vakti nokkra eftirtekt í þann
tíð, því að þá var fátt urn ferðir manna um
fjarlægustu óbyggðir landsins. 1 riti sínu Vatna-
jökull telur Niels Nielsen ferð þeirra „prýðilegt
íþróttaafrek". í bókinni Ódáðahraun skýrir
Ólafur Jónsson allgreinilega frá för þeirra og
segir, að það sé í fyrsta sinn, sem alíslenskur
leiðangur með lélegum útbúnaði ræðst í svo
áhættusamt ferðalag. Fleiri hafa einnig á ferð
þeirra minnst, hennar var getið í fréttadálkum
l)laða á sinni tíð, og allir hafa þeir félagar
verið spurðir eins og annars förinni viðkomandi
allt til þessa dags. Þeir félagar skrifuðu daglega
á minnisblöð, en ferðasögu fullsömdu þeir enga
til birtingar, og að einhverju leyti mun ástæðan
hafa verið sú, að einn þeirra, Unnar, hvarf úr
byggðarlaginu litlu síðar.
En 31 ári eftir ferð þeirra, sumarið 1957, tek-
ur Unnar sér ferð á hendur til æskustöðva sinna,
og í för með honum er Gunnar bróðir hans,
en báðir eru þeir þá búsettir í Hveragerði. Þá
dvelja þeir bræður heilan dag hjá Sigurbergi
bónda í Svínafelli, og þangað kemur að áliðn-
um degi Helgi bóndi í Hoffelli. Það var tilviljun
ein, sem því réð, að sá dagur var 15. júlí, en
þann mánaðardag tóku þeir félagar sig upp frá
Svínafelli í leiðangur sinn, eins og síðar getur.
Tóku þeir félagar nú að rifja upp ferðasögu
sína, enda var Helgi þangað kominn þess efnis.
Réðu þeir Gunnar ritara sinn og fólu honurn
síðan að gera samfellda frásögn um ferðina.
Minnisblöð þau, er þeir áttu frá ferðinni, létu
þeir honum í hendur, og það, sem hér fer á
eftir, er árangur af athugun þeirra gagna.
Þau eru tildrög þessarar farar, að einn þess-
ara ungu manna hreyfir því við annan, að aumt
sé að eyða allri ævi á þann veg, að einskis sé
að minnast að æviferli gengnum annars en lit-
lauss hversdagslífsins. Bendist hugur þá brátt að
bernskufélaganum Vatnajökli, sem dag hvern
hafði blasað við augum þeirra frá fyrstu minn-
um, alltaf jafnóræður og bjó alltaf yfir sömu
leyndardómum óendanlegra fjarlægða og til-
brigða. Það var ráðið, að næsta sumar skyldu
þeir leggja hann þveran undir fót og þá leið
koma til norðurbyggða. „Var það á fárra vit-
orði annarra, að þessi ferð var ráðin, því að
við vissum, að margir mundu álíta jretta glæfra-
för og mundu reyna að úrtelja eða jafnvel
hindra,“ segir á minnisblöðum. Þótt margt væri
þeim dulið um nauðsynlegan útbúnað í slíkt
ferðalag, svo sem síðar kom í ljós, þá var þeirn
þegar ljóst, að margs jrurfti með og eins og
annars, sem ekki mundi fáanlegt í því afskekkta
héraði Hornafirði. Sigurbergur átti erindi til
Reykjavíkur öndverða vordaga, notaði hann þá
tækifærið og hafði tal af L. H. Múller stórkaup-
manni, sem veturinn áður hafði farið sína frægu
skíðaför suður Sprengisand. Gerðist hann mik-
ill áhugamaður um þessa ferð þeirra félaga, gaf
þeim ýmis hagkvæm ráð um tilhögun ferðarinn-
ar og lánaði þeim ýmsa hluti úr sínu ferðalagi,
þar á meðal vasakompás, ferðaprímus, landa-
bréf og vöðlurnar, sem liann og félagar hans
óðu í yfir Blautukvísl árið áður.
A minnisblöðum er þess getið, að við útbún-
að á farangri var það haft hugfast, að hann yrði
sem léttastur, en um leið traustur og öruggur
eftir föngum. Þar er einnig að finna svofellda
lýsingu á farangri j)eirra:
Tjahlið var venjulegt engjatjald úr J)ykku
lérefti. Tjaldsúlur höfðu j)eir ekki aðrar en
göngustafi sína. Tjaldhælar voru úr tré, heldur
lengri en venjulegir tjaldhælar. Þá höfðu þeir
einnig með sér 6-þumlunga nagla til að hæla
100 JÖKULL27. ÁR