Jökull - 01.12.1977, Síða 112

Skýrsla formanns um störf Jöklarannsóknafélags Islands
starfsárið 10. febrúar 1976—23. febrúar 1977
Rannsóknir
Framkvæmdar voru sniömælingar á Tungnár-
jökli eins og vorið áður og höfðu þau Elías
Elíasson og Ragna Karlsdóttir, verkfræðingar,
aðal veg og vanda af þeim, en Landsvirkjun
sýndi félaginu þann velvilja, sem hún áður
hafði sýnt, að lána því, auk Elíasar, þann ágæta
snjóbíl, Jaka, ásamt Hannesi bílstjóra. Vegna
snjóa varð seinna komist á jökul en venjulega
og lagði sniðmælingahópurinn úr bænum laug-
ardaginn 17. júní undir stjórn Gunnars Guð-
mundssonar, en tveimur dögum síðar fór úr bæn-
um bresk-íslenskur leiðangur undir stjórn Helga
Björnssonar jöklafræðings og Keith Millers.
Var sá leiðangur fyrir í Jökulheimum, er snið-
mælingafólkið kom þangað og samflot síðan
haft um að koma farangrinum upp á jökulrönd.
Þau Elías, Ragna og annað Gunnarsfólk mældu
þ. 20. júní snið frá Nýjafelli um 7 km vega-
lengd inn á jökul. Næsta dag hélt sá hópur til
Grímsvatna í fögru veðri.
Þar var síðan að venju grafin snjógryfja, í
þetta sinn undir stjórn Einars Gunnlaugssonar.
Elías og Ragna mældu línu frá Gríðarhorni í
stefnu á Depil, en sá viðmiðunarpunktur sást
ekki vegna snjóa. Ekki var hægt að komast nið-
ur að vatnsborði við Depil, en af hæð hjarn-
sléttunnar miðsvæðis má ráða, að vatnsborð við
Depil hafi verið um 1425 m og mátti því búast
við hlaupi á árinu, sem og varð raunin á. Ætl-
unin var að mæla í þessari ferð snið Grímsvötn—
Kverkfjöll, en ekki varð úr vegna þoku. Ferð
þessa hóps lauk 1 Reykjavík 26. júní.
Haustið 1975 komst á samvinna milli Raun-
vísindadeildar H.í. og Verkfræðideildar háskól-
ans í Cambridge um að reyna þykktarmælingar
á Vatnajökli með rafsegulbylgjum, en fram til
þessa hefur þeirri mælitækni nær eingöngu ver-
ið beitt á gaddjökla og erfiðlega gengið með
hana á þíðjöklum. í hlut Jöklarannsóknafélags-
ins kom að flytja mælingamenn á jökul, af jökli
og um jökulinn. Þátttakendur í bresk-íslenska
leiðangrinum voru þrír Bretar undir stjórn
1 1 0 JÖKULL 27. ÁR
áðurnefnds Keith Millers, en frá Raunvísinda-
stofnun voru 4: Helgi Björnsson, Ævar Jó-
hannesson, Eggert Briem og Jón Pétursson og
einn Ástralíumaður, Peter Rickwood, slóst
einnig með í för.
Þcir félagar prófuðu tæki sín um 9 km innan
við jökulrönd á Tungnárjökli og voru að þvl
til 4. júlí. Þá var skipt að nokkru um lið og
Carl Eiríksson kom í stað Ævars, og daginn
eftir var haldið til mælinga við Grímsvötn. En
í bæinn var komið aðfaranótt 14. júlí, svo að
hér var um langan leiðangur að ræða. Þátttaka
Ævars og Jóns Péturssonar var einkum í því
skyni, að kynnast mælitækjum og tækni, en þeir
Ævar og Marteinn Sverrisson á Raunvísinda-
stofnun vinna nú að því að hanna nýtt og full-
komnara tæki til þykktarmælinganna (breska
tækið náði ekki að mæla nema 450 m þykkan
jökul). Raunvísindadeild Vísindasjóðs veitti eina
milljón kr. til verksins 1976. Á að reyna nýja
tækið á jöklinum í vor eða sumar og er stefnt
að því, að unnt verði að mæla með því tæki
bæði úr snjóbílum og flugvél og skrá mæligögn
á segulbönd. Ef nýja tækið reynist vel, verður
stefnt að jiví að kanna ekki aðeins landslag
undir Vatnajökli, lieldur einnig undir fleiri
jöklum. Slíkar mælingar hafa ekki aðeins vís-
indalega þýðingu. Þær hafa einnig hagnýta þýð-
ingu vegna virkjana jökulvatna og einnig geta
þær orðið jrýðingarmiklar fyrir almannavarnir.
Einkum er í því sambandi fróðlegt að mæla
landslag í öskju Oræfajökuls og Mýrdalsjökuls.
Það skeði svo s.l. haust, að Skeiðará hljóp í
fyrsta sinn síðan ár á Skeiðarársandi voru brú-
aðar. 1 hlut varaformanns Jöklarannsóknafélags-
ins, Sigurjóns Rist, kom að mæla rennslið í
hlaupinu með aðstoð Vegagerðarmanna, en Helgi
Björnsson og Magnús Hallgrímsson skyldu fara
til Grímsvatna og fylgjast með breytingum jrar,
eins og í næstsíðasta hlaupi. Þeir Gunnar Guð-
mundsson, Hörður Hafliðason og Ólafur Niel-
sen fluttu þá uppeftir. Þeir komust á jökul 19.
september og samdægurs flaug Sigurður Þórar-
insson, ásamt tveimur frá Vegagerð ríkisins, inn