Iðjuþjálfinn - 01.11.1993, Page 30

28
aldrei hugsa um aldur eða ævilok
heldur þakka fyrir hvern þann dag
sem henni er gefin heilsa til að klæð-
ast sjálf og matast hjálparlaust.
- Svo er það hinn fjölmenni hópur
sem finnst að allir aðrir eldist nema
hann sjálfur. - Ég held að niðurstaðan
verði sú, að við erum ekki deginum
eldri en við upplifum okkur sjálf.
Lífeðlisfræðin verður samt að nota
ákveðna aldursviðmiðun í öldrunar-
rannsóknum.
Danski sálfræðingurinn Knud Ramain
segir: "ellin hefst þegar helmingur
aldursárgangs er látinn". Þegar þessi
skilgreining er notuð hefst ellin við 75
ára aldur.
- Eins og alltaf er það umhverfið sem
hefur mótandi áhrif á skoðanir okkar
og viðhorf. - Stóri bróðir telur okkur
gömul 67 ára og þá fara fjölskylda og
vinir að vernda, jafnvel yfirvernda
með hjálpsemi og ákvarðanatöku og
svipta oft þann aldraða frumkvæði og
athafnavilja.
Hinar ýmsu greinar vísinda fást við
rannsóknir á sviðum öldrunar, svo
sem félagsfræði, sálarfræði, læknis-
fræði og lífeðlisfræði.
Rannsóknir þessar hafa sýnt hin
margbreytilegu áhrif öldrunar, ekkert
eitt þessara sviða er einangrað heldur
skarast þau og hafa áhrif hvert á
annað. Þannig geta félagslegar breyt-
ingar s.s. lát maka leitt til þunglyndis
og haft áhrif á andlegt heilsufar, sem
með keðjuverkun getur stuðlað að
líkamlegum sjúkdómi. Nútíma öldrun-
arfræði er sannarlega þverfagleg
grein. Hún byggist á nánu samstarfi
þeirra, sem fást við rannsóknir á því
sviði til þess að það megi nýtast sem
best hinum öldruðu og öllum þeim
sem vinna í þjónustu þeirra. - Ég tel
að á fáum sviðum heilbrigðisþjónustu
sé samstarf þessara hópa jafn mikil-
vægt og innan öldrunarþjónustunnar.
Margt hefur verið ritað um lífeðlis-
fræðilegar breytingar við öldrun og
mismunandi kenningar komið þar
fram t.d. um lífslengd mannsins. - í
aldanna rás hefur hámarksaldur
manna lítið breyst.
- Eins og segir í Davíðssálmum: "ævi-
dagar vorir eru sjötíu ár og þegar best
lætur áttatíu". Meðalaldur manna í
dag er hærri en fyrr á öldum vegna
framfara í læknavísindum og batnandi
lífskjara almennings. - Burt séð frá
ytri aðstæðum, er hámarks lífaldur
mannsins um 100 ár, en þrjú ár hjá
músum, þannig eru greinileg aldurs-
mörk sett öllum lífverum. - Eins og
vöxtur og þroski líkamans fylgir
ákveðnu lögmáli, þá sjást ákveðnar
hrörnunarbreytingar á manns-
líkamanum við öldrun.
Vitað er að ein af orsökum hrörnun-
arbreytinga mannslíkamans er frumu-
dauði og minnkun hinna ýmsu boð-
efna í taugakerfinu.
Þegar fækkun á frumum í vefjum
hefur náð ákveðnu marki fer að draga
úr starfhæfni; rannsóknir hafa sýnt að
draga fer úr starfsemi flestra lífeðlis-
fræðilegra þátta líkamans upp úr 30
ára aldri, en mjög mikill einstaklings-
munur er á því hvenær þessara breyt-