Jón á Bægisá - 30.09.2004, Side 34

Tom Cheesman
Staöbundin og hnattræn margtyngd Ijóölist
og útópísk vefsýn
Margtyngd ljóðlist getur orðið til hjá einstökum skáldum sem ráða yfir
fleiri en einu tungumáli eða hún getur líka orðið til hjá hópi skálda og
þýðenda. Þessi samkoma hér, sem ég er afar þakklátur að vera boðið til,
veitir tækifæri til að ræða leiðir til að skapa meiri margtyngda ljóðlist:
Leiðir til að gera fleiri skáldum, ljóðum, lesendum og áheyrendum kleift
að rjúfa mörk tungumálsins. Ég mun hér á eftir lýsa reynslu minni af
margtyngdri ljóðlist og ljúka máli mínu á tillögu um útópískt verkefni sem
felst í að nota vefinn til að setja fram ljóðlist fyrir almenning á mörgum
tungumálum.
Ég er staddur hér í dag af því að árið 1999 hitti ég nokkra einstaklinga
úr Molsak hópnum þegar ég heimsótti Þýskaland til vinna að rannsókn á
verkefni um „möndul-höfunda“: Þeir eru fjöltyngdir og koma úr fjölmenn-
ingarumhverfi, þeir hafa ferðast milli þjóðlanda; þetta eru höfundar sem
hafa annan fótinn og röddina í tveimur eða fleiri samfélögum sem tengjast
um flutninga-„möndul“. (Sjá nánar um þetta verkefni á vefsíðunni
www.swan.ac.uk/german/axial/index.htm.) I Molsak-hópnum lagði ég
fram nokkrar þýðingar á þýskum ljóðum eftir Gino Chiellino sem er
ítalskur en búsettur í (Vestur-)Þýskalandi, og ljóðum eftir Adel Karasholi
sem er frá Sýrlandi en flutti til (Austur-)Þýskalands.
Chiellino beitir orðinu „Fremde“ á einkar frumlegan hátt en orðið er í
reynd andstæða orðsins „Heimat“ („ættland“, „heimaland"). Þegar ég
þýddi þetta orð fannst mér að ég yrði að búa til orð á ensku: „alterritory“
[,,annarlenda“] sem liggur á milli „territory“ [svæði, land] og „alterity“
(,,annarleiki“). Þetta skrítna og nýja orð á ensku nær því skrítna og nýja
sem birtist í beitingu Chiellinos á orðinu „Fremde“ í ljóðum hans. Þetta er
venjubundið orð en hann beitir því á ýmsan hátt sem venjubundin mál-
beiting leyfir ekki á þýsku. Bæði sem farandmaður og sem skáld, þ.e.a.s.
sem möndul-höfundur, hefur Chiellino sérstaka heimild til nýsköpunar í
32
á — Tímarit þýðenda nr. 8 / 2004