Jón á Bægisá - 30.09.2004, Qupperneq 155

Gegn sjdlfi-þýðingum
ensku og efniviður Pasolinis í þeim þremur löngu ljóðum sem ég þýddi
hrukku í bragform sem mér fannst bera svip af því ósamræmi sem beiting
hans á ellefu atkvæða línum veldur í frumtextanum. Að þýða hann var
semsé vísvitandi liður í að búa mér til stökkbretti.
Þýðingar eru frábær vettvangur til að gera bragfræðilegar tilraunir og að
þessu leyti er ég mjög ólíkur Brodsky því að sami bragarháttur hefur ekki
sömu merkingu í tveimur tungumálum. Rim er ekki aðeins efnislega ólíkt
heldur hefur það ólíka merkingu í ólíkum tungumálum. Eg tók aldrei
ákvörðun um það hvað gæti með réttu jafngilt hexametri Rilkes á ensku
eða smekklegri notkun katalónska skáldsins Carles Riba á latneskum
tvíhendum í elegíum sínum í Bierville Elegies. Þýðingar minna mig alltaf á
litunarpróf þar sem maður dýfir pappír í upplausn sem hann hefur ekki
snert fyrr og maður hefur ekki hugmynd hvaða litir gætu orðið til úr þessu.
Þetta er önnur ástæða þess að mér finnst nauðsynlegt að vinna með
miklum hraði, með sem minnstri stýringu, af því maður stjórnar því ekki
hvað kemur út úr þessu heldur getur maður í besta falli fágað það ofurlítið
eða snyrt það til. Það er flutningurinn milli tungumála sem öllu skiptir og
þar er lykilatriðið það sameiginlega en ekki það einstaklingsbundna.
Ég fór að skrifa á gelísku vegna þess að ég stóð í þýðingum. Á gamlárs-
kvöld 1982 hafði ég fyrir framan mig texta á ítölsku og nútímagrísku ásamt
Cavafis á ensku í bókahillunum mér til ráðuneytis og með þessu sneri ég
einu ljóði eftir Ritsos og þremur eftir Cavafis yfir á gelísku og sendi þau til
tímarits daginn eftir. Þremur árum seinna bjó ég enn einu sinni í Skotlandi
og var á leið til Italíu með flugi skömmu eftir að ég þýddi nokkur ljóð effir
Akhmatovu. Ég var svo gagntekinn af þessum ljóðum að ég gat „talað“ tvö
löng ljóð eftir minni bæði á gelísku og ítölsku fyrir vin minn sem ég dvaldi
hjá. Þegar ég var að ljúka seinna ljóðinu stökk hann á fætur í ofboði og bað
mig að hætta. Ég held hann hafi óttast að það brysti hjá mér geðrænn
ventill ef ég héldi áfram. Fyrstu ljóð mín á gelísku birtust í tímaritinu
Gairm árið 1987 og þar sem ritið er eingöngu gefið út á gelísku kom
spurningin um þýðingu aldrei upp. En þegar sá möguleiki kviknaði að
setja saman ljóðasafn (það eina sem ég hef gefið út enn sem komið er) og
síðan að gefa út safnritið An Aghaidh na Siorraidheachd varð ennfremur
ljóst að enskur texti var nauðsynlegur við hlið þeirra.
Þess vegna vil ég halda því fram að sjálfs-þýðing hefur í rriínu tilfelli
alltaf verið ákveðin nauðung en aldrei til gleði eða ánægju. Ég gerði mitt
besta til að láta eins langan tíma og hægt var líða milli þess að skrifa ljóð
og þýða það. Ég veit að viðhorf annarra gelískra skálda er annað. Ef ég man
rétt hneigist Meg Bateman til að vinna ensku gerðina samhliða eða strax
eftir að hún er búin að skrifa ljóðið á gelísku. Aonghas MacNeacail telur
sig vera skáld á gelísku og ensku og metur því ensku gerðina nánast til jafns
á — Menninga(r)miðlun í ljóði og verki
153