Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.2014, Blaðsíða 36

Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
36 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjóri: Hallgrímur Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jóhann Hauksson • Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Áramótablað 30. desember 2014
Mun alltaf
sakna Íslands
Þetta er gaman, en þetta er
líka erfitt
Ég er búinn að
fyrirgefa honum
Frá forneskju til framtíðar
Shady Owens gerir upp hljómsveitarárin á Íslandi. – DV Gerður G. Bjarklind hefur lesið jólakveðjur fyrir landsmenn í fjóra áratugi. – DVÁrni Viljar Skjóldal stóð andspænis nauðgara sínum. – DV
F
yrirheitin voru fögur í
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórn-
ar Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks þegar hún
tók við stjórnartaumunum í
fyrrasumar. Megináherslurnar þar
voru bættur hagur heimilanna, efl-
ing atvinnulífsins „með aukinni
verðmætasköpun í þágu almanna-
hags“ og aukin samheldni og sam-
staða þjóðarinnar.
Um þessi áramót, þegar við
nálgumst miðbik kjörtímabils ríkis-
stjórnar Sigmundar Davíðs Gunn-
laugssonar, er veruleikinn hins
vegar svo gjörólíkur grundvallar-
stefinu sem slegið var í upphafi að
stefnuyfirlýsingin er næsta innan-
tóm. Þessar setningar úr upphafi
hennar hljóma núna eins og öfug-
mæli:
„Ríkisstjórnin mun leitast við að
virkja samtakamátt þjóðarinnar og
vinna gegn því sundurlyndi og tor-
tryggni sem einkennt hefur íslensk
stjórnmál og umræðu í samfé-
laginu um nokkurt skeið … Með að-
gerðum sínum hyggst ríkisstjórnin
einnig eyða þeirri pólitísku óvissu
sem hefur verið of áberandi þáttur
í íslensku þjóðlífi á undanförnum
árum. Unnið verður að víðtækri
sátt við aðila vinnumarkaðarins
um þróun vinnumarkaðar og upp-
byggingu til framtíðar.“
Eins og nú horfir stefnir í að eini
samtakamátturinn sem þessari
ríkis stjórn tekst að virkja með þjóð-
inni á nýju ári verði fjöldaaðgerðir
á vinnumarkaði til að knýja á um
bætta afkomu heimilanna sem lof-
að var. Tónninn í verkalýðshreyf-
ingunni er þannig núna að líklega
mun fólkið sjálft ákveða að sækja
sér sanngjarnari „hlutdeild í þeirri
verðmætasköpun sem Ísland og ís-
lenska þjóðin getur af sér,“ eins og
stefnuyfirlýsingin orðar það. Ein-
hvers konar þjóðarsátt 2.0 eins og
stjórnarliðar tala um er hvergi í
sjónmáli.
Og ekki verður heldur sagt
að ríkisstjórninni hafi tekist það
meginætlunarverk sitt að eyða póli-
tískri óvissu í meginmálum. Þvert á
móti hefur óvissan í þeim sjaldan
verið meiri. Það er hvergi hrein-
ar línur að sjá. Ríkisstjórnin slær
úr og í með formleg slit á aðildar-
viðræðum við ESB, sem hún vildi
fara í en var gerð afturreka með á
árinu. Fjármögnun 80 milljarða
skuldaleiðréttingarinnar er ekki
að öllu leyti trygg, gæti farið í bak-
lás og var með allt öðrum hætti en
talað hafði verið um. Margboðuð
aflétting fjármagnshaftanna er enn
að mestu óskrifað blað þó Lands-
bankabréfið sé frá í bili og mismun-
andi áherslur stjórnarflokkanna í
þessu risamáli valda öryggisleysi og
óvissu sem allir vildu vera án. Veiði-
gjöld í kvótakerfinu halda áfram að
lækka og ólíklegt er að nokkur sátt
náist um þá nýju útfærslu kerfis-
ins sem er í burðarliðnum. Í ferða-
þjónustunni hefur enn ekki tekist
að lenda fjármögnunarleið til að
tryggja ferðamannastaðina gegn
ágangi. Og síðast en ekki síst þá er
heilbrigðiskerfið, sómi og skjöldur
íslenska velferðarríkisins, enn á
heljarþröm án þess að bjargir séu
í sjónmáli. Það er því sama hvert
litið er: Óvissa, öryggisleysi og átök
blasa alls staðar við í stað stjórn-
festu og sáttfýsi.
Ríkisstjórnin birtist fólki önug
og afundin eins og margoft sást í
framgöngu forsætisráðherrans og
ekki síður í lekamálinu, þar sem
DV stóð vaktina. Hún skammast
út í fjölmiðla og vegur beinlínis að
þeim eins og í tilfelli RÚV. Lausnir
hennar og aðgerðir virka andlausar
og gamaldags með fáeinum undan-
tekningum og raunverulega frekar
sniðnar að þröngum sérhagsmun-
um til sjós og lands frekar en hags-
munum heildarinnar, jafn fáránlegt
og það er að þurfa að segja það.
Völva DV spáir að þessu sinni
velheppnuðum aðgerðum í efna-
hagslífi þjóðarinnar. Það væri ósk-
andi að það rættist en við þurfum
ekki lengur á þeim forneskjulegu
vinnubrögðum að halda sem hafa
einkennt þessa ríkisstjórn, við þurf-
um nýjar grundvallarreglur og
stjórnarskrá, nýja sýn og nýja hag-
stjórn. Við þurfum einfaldlega nýtt
fólk sem áttar sig á því hvaða ár er
að ganga í garð. n
Gleðilegt ár 2015!
Straumur við stýrið
Það sætti tíðindum í fjár-
málaheiminum í gær þegar Jakob
Ásmundsson forstjóri Straums
tilkynnti að Straumur hefði náð
tökum á 58% hluta í Íslenskum
verðbréfum. Með þessu hefur
Straumur tekið sér aðalhlutverk
í enn frekari sameiningu minni
fjármálafyrirtækja í keppninni
við þá stóru, sérstaklega Arion
banka. Keppnin um Íslensk
verðbréf stóð á milli Straums og
MP banka og Straumur þykir
nú í lykilsstöðu í að taka yfir MP
banka, eitthvað sem margir telja
að gerist í framhaldinu.
Hvað gerir Sigmundur
Davíð?
Lítið hefur farið fyrir þreifingum
um afnám fjármagnshaftanna
milli jóla og nýárs og engin áber-
andi næturljós hafa sést loga
á lykilskrifstof-
um. Í hópi þeirra
sem fylgjast með
málinu er þó enn
rætt um þá tog-
streitu um leið-
ir í afnámi hafta
sem ríkt hef-
ur milli foringja ríkisstjórnar-
flokkanna, um það hvort eigi að
fara samningaleið Bjarna Ben
eða þrotaleið Sigmundar Davíðs.
Þó svo að samkomulagið sem
náðist í byrjun desember um
greiðslur til kröfuhafa í þrota-
bú gamla Landsbankans bendi
frekar til þess að áherslur Bjarna
séu ofan á í málinu, er ekki búið
að afskrifa þann möguleika að
forsætisráðherra hafi ekki gefist
upp og beiti sér á einhvern hátt
fyrir sinni leið sem átti að færa
Íslandi mörg hundruð milljarða
á silfurfati. Í því sambandi er
einna helst beðið eftir áramóta-
ávarpi Sigmundar Davíðs kl.
20.00 á gamlárskvöld.
Af Jómfrúnni í
Stjórnarráðið
Ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins munu enn vera að klóra sér í
kollinum yfir ríkisstjórnarfund-
inum föstudaginn 12. desember
sem Sigmundur
Davíð Gunnlaugs-
son forsætisráð-
herra boðaði til
með ótrúlega
skömmum fyrir-
vara. Sagan segir
að Bjarni Bene-
diktsson, Illugi Gunnarsson, Jón
Gunnarsson og Svanhildur Hólm
hafi setið að snæðingi á Jóm-
frúnni í hádeginu þennan um-
rædda laugardag og etið þar vel
og drukkið í lok strembinnar
þingviku og orðið hvumsa þegar
sms hafi komið frá forsætisráð-
herra þar sem hann boðaði til
ríkisstjórnarfundar kl. 17 þann
sama dag. Á ríkisstjórnarfundin-
um hafi Sigmundur Davíð síðan
tilkynnt um eitt mál á dagskrá,
skýrslu norðvesturnefndar um
að RARIK færi á Sauðárkrók og
rekstur skipa Landhelgisgæsl-
unnar í Skagafjörð o.fl. og hvort
þetta væri ekki bara samþykkt.
RÚV orðaði það þannig í fréttinni
daginn eftir að tillögurnar hafi
fallið í grýttan jarðveg hjá ráð-
herrum Sjálfstæðisflokksins, sem
var víst vægt til orða tekið. Tillög-
ur norðvesturnefndar hafa enn
ekki verið birtar.
G
uðni Ágústsson, fyrrver-
andi ráðherra, framsóknar-
formaður, rithöfundur,
og framkvæmdastjóri
Samtaka afurðastöðva í
mjólkuriðnaði, er tvímælalaust
einn af mönnum ársins á Íslandi
árið 2014. Ekki að Guðni hafi gert
eitthvað sérstaklega merkilegt eða
sögulegt sjálfur á árinu: Hann er
hins vegar varðmaður og tákn-
menni þeirra valdaafla sem heldur
betur sýndu tennurnar á árinu sem
er að líða; aflanna sem ráða svo
miklu á Íslandi.
Þessi valdaöfl – sérstaklega
Kaupfélag Skagfirðinga sem er risi
á landbúnaðarmarkaðnum, í fisk-
veiðum, verslun með olíu og sem
teygir sig nú einnig inn í orkugeir-
ann – eru í grunninn efnahagsleg en
sækja svo líka styrk sinn til stjórn-
málanna þegar Framsóknarflokk-
urinn kemst í ríkisstjórn og magnast
þá að mætti. Að ráða bæði yfir fjár-
magni og pólitískum völdum, með-
al annars því að geta komið að því
að stýra opinberum stofnunum og
fjármagni í ákveðnar áttir og hlut-
ast til um opinbera stefnumörkun,
er auðvitað kröftug blanda. Guðni
hafði að mestu legið í dvala frá því
að hann hætti í stjórnmálunum en
á árinu sem er að líða sýndi hann í
pólitísku tennurnar með hækkandi
framsóknarsól. Framsóknarmenn
eins og Guðni „nenna“ heldur ekki
lengur að skammast sín fyrir það
sem þeir eru. Órökrétt og vanhugs-
uð byggðastefna; grímulaus hags-
munagæsla – já, takk.
Hvaða dæmi má nefna um
þetta? Stórlækkuð veiðigjöld, virkj-
anir í nýtingarflokk, Fiskistofa til
Akureyrar, RARIK og Landshelgis-
gæslan á Sauðárkrók … Besta
dæmið um slíka skörun á milli
efnahagslegra hagsmuna einkaað-
ila og stjórnmálalegs valds er samt
MS-málið sem upp kom síðla árs
2014. Mjólkursamsalan var sektuð
um 370 milljónir fyrir misnotkun
á markaðsráðandi stöðu og mæddi
í kjölfarið einna mest á Guðna
sem málsvara Mjólkursamsölunn-
ar. Kannski var MS-málið stærsta
fréttamál ársins á Íslandi því mál-
ið sýnir svo vel hvernig þessi hags-
munaskörun er í íslensku samfélagi
auk þess sem mjólkumálið varðar
allan almenning.
Ein eftirminnilegasta tilvitn-
unin í íslenskri samfélagsumræðu
á seinni árum er að mínu mati
eftirfarandi orð Össurar Skarp-
héðinssonar árið 2006 þar sem
hann rammaði inn störf Kjartans
Gunnarssonar, framkvæmdastjóra
Sjálfstæðisflokksins, undir fyrir-
sögninni „Pólitískur fixer kveður“:
„Í Kjartani ófust saman eitraðir
þræðir stjórnmála og stórauðvalds
Ég hef stundum kallað innsta
kjarna Heimastjórnarflokksins
velviljað patríarkí, feðraveldi, sem
beitti valdi sínu til að móta sam-
félagið eftir þeirri mynd, sem þeir
drógu sjálfir upp af því.“
Þessi orð gætu ekki síður átt
vel við um Guðna Ágústsson árið
2014 en Kjartan Gunnarsson á ár-
unum 1991–2006. Guðni er ein-
hvers konar „pólitískur fixer“ sem
tengir saman efnahagsleg völd og
stjórnmál. Guðna var stillt upp til
að gagnrýna þá sem gagnrýndu
Mjólkursamsöluna eftir úrskurð
Samkeppniseftirlitsins og kom
hann fram í mörgum spjallþátt-
um – frekar en forstjóri MS – til að
gæta þessara hagsmuna. Ekki má
svo gleyma að það var Guðni sjálf-
ur sem var landbúnaðarráðherra
þegar búvörulögin voru sett sem
núverandi kerfi byggir á í dag.
Önnur saga af Guðna, sem tals-
vert minna fór fyrir en MS-málinu,
var frásögn Reynis Traustasonar,
fyrrverandi ritstjóra DV, í minn-
ingabók af því hvernig honum var
boðið hlutafé í DV á skrifstofu hans
hjá Mjólkursamsölunni í fyrra.
Reynir fór til fundar við Guðna og
Óskar Bergsson á skrifstofu hins
fyrrnefnda þar sem fundarefnið
var óljóst framan af þó Guðni lýsti
yfir áhyggjum af Sigmundi Dav-
íð Gunnlaugssyni, að sögn Reyn-
is. „Loks komust menn að kjarna
málsins. Óskar spurði hvern-
ig rekstur DV gengi. Ég sagði sem
var að við þyrftum aukið hlutafé og
værum að leita. Óskar gaf þá var-
færnislega til kynna að hugsanlega
væri hægt að bjarga því. Þar sem
ég sat í hjarta Mjólkursamsölunn-
ar hugsaði ég með mér að það væri
galin hugmynd þótt hugsanlega
hefði þetta verið sett fram af góðum
hug.“ Af hverju, og fyrir hvern, vildu
Óskar Bergsson og Guðni Ágústs-
son setja hlutafé í DV? Hvorugur
þeirra hefur stundað fjárfestingar í
fjölmiðlum í gegnum tíðina.
Guðni komst svo aftur í um-
ræðuna í árslok fyrir að hafa veitt
Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni
stórkross hinnar íslensku fálka-
orðu en forsætisráðherrann skipaði
hann einmitt formann orðunefnd-
ar fyrir tæpu ári síðan. Fyrrverandi
formaður Framsóknarflokksins
veitir núverandi formanni Fram-
sóknarflokksins fálkaorðu fyrir eitt-
hvað sem enginn veit hvað er.
Guðni Ágústsson vinnur fyrir og
ver hagsmuni einkaaðila í mjólkur-
iðnaði með kjafti og klóm í fjöl-
miðlum; hann kemur að því að
reyna að setja hlutafé inn í fjölmið-
il ásamt öðrum framsóknarmanni
og hann veitir forsætisráðherra Ís-
lands orðu fyrir vel unnin störf. Og
þetta er bara það sem við vitum að
hann gerði. Svo er það örugglega
allt hitt sem við ekki vitum.
Á hvaða vígstöðvum vinn-
ur Guðni eiginlega? Eða kannski
frekar: Á hvað vígstöðvum vinn-
ur Guðni ekki? Hann er hvorki
bara starfsmaður MS né auðvitað
bara stjórnmálamaður – ekki leng-
ur – en einhvers konar blanda er
hann: Eins konar agent sem vinnur
á mörkum efnahagslífs og stjórn-
mála. Bitlingar hér, brauðmolar
hér. Já, hann er framsóknarmaður.
Guðni Ágústsson var valdamað-
ur á Íslandi í tíð ríkisstjórna Sjálf-
stæðisflokksins og Framsóknar-
flokksins á árunum 1995 til 2007 og
hann er það einnig í valdatíð sömu
flokka á árunum 2013 til 2017. Ein-
hver myndi kalla þetta ástand aft-
urhvarf til fortíðar eða kannski bara
tilraun til að halda Íslandi nokkurn
veginn eins og það var fyrir haustið
2008. Nú ríkir sannarlega aftur
Guðnæri á Íslandi og háborðið er
í Skagafirði. Ég hugsa til næsta árs
með spenningi. n
Guðnærið
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Kjallari „Nú ríkir sannar-
lega aftur Guðnæri
á Íslandi og háborðið er í
Skagafirði.
Leiðari
Hallgrímur Thorsteinsson
hallgrimur@dv.is
„Nú stefnir í að eini
samtakamáttur-
inn sem þessari ríkisstjórn
tekst að virkja á nýju ári
verði fjöldaaðgerðir á
vinnumarkaði til að knýja
á um bætta afkomu
heimilanna.