Bændablaðið - 13.08.2015, Side 39

39Bændablaðið | Fimmtudagur 13. ágúst 2015
Sauðfjárskoðun haustið 2015
Nokkur hagnýt atriði
Pantanir – Hægt er panta skoðun á
vefnum www.rml.is eða í gegnum
síma RML: 516 5000.
Skipulag – Því fyrr sem bændur
panta, því meiri líkur eru á því að
þeir fái óskir sínar uppfylltar varðandi
tíma. Í lok ágúst birtast á heimasíðu
RML fyrstu drög að dagskrá.
Afmarkað skoðunartímabil – Lagt
er upp með að skoðunartímabilið sé
frá 1. september til 16. október. Þeir
sem panta utan þess tíma gætu þurfa
að greiða 50% álag ofan á tímagjaldið,
ef ekki næst að fylla á dagana á
viðkomandi svæði.
Gjaldskrá – Skoðunargjald er
6.000 kr án vsk. á klukkustund fyrir
búnaðargjaldsgreiðendur á hvern
ráðunaut/mælingamann auk þess sem
innheimt er komugjald upp á 5.000
kr. fyrir hvern bæ/stað sem farið er á.
Fyrir þá sem ekki greiða búnaðargjald
er tímagjaldið 12.000 kr án vsk. Sé
óskað eftir kvöld- eða helgar vinnu
bætist við 50% álag. Miðað er við að
lágmarksskoðunargjald á hverjum stað
sé 1 klst. Sama gjaldskrá gildir fyrir
hrútasýningar.
Skráning dóma – Bóndinn leggur
til ritara við lambaskoðun. Ritarinn
skráir dómana annaðhvort á dómblöð
eða beint inn í fartölvu. Ef skráð er á
blöð hefur bóndinn síðan val um að
skrá dómana sjálfur inn í Fjárvís.is eða
kaupa þá vinnu af RML samkvæmt
tímagjaldi. Mikilvægt er að öll gögn
fari inn í gagnagrunninn (ekki bara
upplýsingar um ásetta gripi). Ef dómar
hafa ekki verið færðir inn í Fjárvís.is
að viku liðinni frá skoðun er litið svo
á að óskað sé eftir því að starfsmenn
RML færi þá inn.
Samræmisdómur á gimbrum – Ef
bændur hafa áhuga á að láta dæma
samræmi gimbra þarf að gefa það
upp við pöntun þar sem það getur
haft áhrif á skipulagið. Tilgangurinn
með samræmiseinkunn er að hægt sé
að verðlauna samræmisgóðar gimbrar
sem eru langvaxnar en þétt vaxnar en
refsa þeim sem hafa slakt samræmi
s.s. full stuttvaxnar eða mjög háfættar.
Bændur hafa val um það hvort meta
eigi þennan eiginleika, en forsendan
fyrir því að þessi einkunn sé gefin er
að fótleggur gimbranna sé mældur og
þungi liggi fyrir.
Afkvæma rannsóknir
– Reglur um styrkhæfar afkvæma-
rann sóknir eru þær sömu og unnið
var eftir sl. haust: Í saman burðinum
þurfa að vera að lágmarki fimm
veturgamlir hrútar (lambhrútar
haustið 2014). Sjálfsagt er að hafa
eldri hrúta með. Hver hrútur þarf
að eiga 8 afkvæmi af sama kyni
sem eru ómmæld og stiguð og 15
afkvæmi með kjötmatsupplýsingar.
Hrútarnir þurfa að hafa verið notað-
ir á sem samstæðasta ærhópa.
Bænd ur í netskilum gangi frá
afkvæmarannsókninni í Fjárvís.is.
Að því loknu skal senda tilkynningu
á netfangið ee@rml.is um að frágangi
sé lokið. Tilkynningin skal berast
fyrir 15. nóvember. Gert er ráð fyrir
að styrkur á hvern veturgamlan hrút
sé 2.000 kr.
Aðstaða – Til þess að framkvæmd-
in taki sem skemmstan tíma er lögð
áhersla á að skoðunin sé vel undir búin.
Tiltækt sé naglfast borð undir ómsjána
og aðgengi að rafmagni. Gott ljós
sé á staðnum. Lömbin þurfa að vera
vigtuð. Við stærri skoðanir er yfir-
leitt úthlutað tveimur starfsmönnum,
ómmælingamanni og dómara. Til
þess að verkið gangi greiðlega fyrir
sig þarf bóndinn helst að skaffa fjóra
aðstoðarmenn: tvo íhaldsmenn, einn
sem dregur að og einn ritara.
Lömbin – Best að skoða lömbin
sem fyrst eftir að þau koma af fjalli.
Gott er að vera búinn að henda frá
lömbum sem alls ekki koma til greina
þar sem þau standast ekki lágmarks-
kröfur búsins til annara eiginleika.
Jafnframt er æskilegt að búið sé að
flokka lömbin eftir kyni. Bændur eru
hvattir til að láta skoða sem mest af
lömbum undan sæðingastöðvahrút-
unum, sérstaklega þeim sem komu
á stöð sl. haust.
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300
Lausn á krossgátu í síðasta blaði
KROSSGÁTA Bændablaðsins
RÁÐAGERÐ VOÐ GRAS KRAFTUR DÚTLA ÍSHROÐI ÓLÆTI
SRÍKI Á D Í A R A B Í A
ÓTRAUÐUR F Ú S VEFENGJAGEIT E F A S T
LHLEMMUR O K H Y L U R AFTUR-KALLA
R U N U R STAMPURKVIÐSLIT K E R
B ORÐSTÍR NAFAR YFIRRÁÐEINNIG U M R Á Ð VERKFÆRI H A K I
KLAKIRA
GÁGISKUN
LYGNA
NÁ-
SKYLDUR
O F B O Ð DANS
FRAM-
KVÆMA
ÁSTÆÐA I N N A SEFAST FYRIR HÖND FÓÐAGOT
T R O G ÞRÁAÐGÆTA V O N A ÖRVERPIÁSAMT U R P TÍLÁT
N Æ R BANDHAGGA G A R N
HANGSA
DULAR-
BLÆR S L Ó R ANÁLÆGT
F G ELDSLÆGST B Á L S LÆKKAVAGN D A L A MILDUN ÁMÆLASKÓLI
I Ð N I
VEGNA
SNÖGG
SJÓÐA S Ö K U M BERJA S L Á
S
BÓK-
STAFUR
ÁI E F F
KNÚSAST
MÓÐURLÍF K E L A AÐMJÖG T I L
K A Ð A L L TÁKNASPRIKL R Ú N A ÁTTSAMTÖK N AREIPI
U
R
F
I
S
T
ÓRÓI
FLAT-
ORMUR
Ó
A
E
G
I
Ð
R
A
Ð
ÁLPAST
ÓBUNDINN
F
L
L
A
A
U
N
S
A
ÞAKBRÚN
BÓK
DUGNAÐUR
18
ið með mælingu lömbin sem hætt
væri við fitufellingu í sláturhúsi en
sá áhugi hefur farið minnkandi með
minni fitu. Þá virtist sem forsögnin
væri nokkuð örugg í hyrnda fénu,
færi mæling á baki yfir 4 mm var
hættan á fitufellingu umtalsverð.
Hjá kollótta fénu var alltaf erfiðara
að greina þetta. Lambhrútar undan
kollóttu sæðingahrútunum hafa ætíð
mælst með talsvert meiri bakfitu þó
að fitumat í sláturhúsi hjá þeim sem
þangað fara sé talsvert hagstæðara
en hjá þeim hyrndu. Hjá einstaka
kollóttum lömbum virðist geta verið
talsverð fitusöfnun á baki án þess
að hún sé á síðunni þar sem mæl-
ingin vegna fitumatsins er gerð. Til
að skoða þetta aðeins voru skoðað-
ar í samhengi þessar rúmlega 8000
mælingar sem við höfðum í gögn-
unum. Myndin sýnir að samræmið
er gott eða rúmlega 45%. Ljóst er
að örfá tilvik koma þar sem annað
hvort fitumatið eða fitumælingin
hafa farið úrskeiðis en þau tilvik
eru mjög fá. Hins vegar er greini-
lega nokkuð um lömb sem komin
eru á áhættu með fitufellingu með
bakmælingar á milli 3–4 mm. Hér
verður að vísu að muna að nokkuð
er hér af lömbum þar sem verulegar
tími leið milli mælingar og slátrunar
og hafa þau því getað bætt á sig
fitu. Fitufelling hjá lömb um sem
mælast undir 3 mm í bakfitu er hins
vegar fáséð.
Samband lærastiga
og holdfyllingar
Síðasta sambandið sem við skoðuð-
um var á milli lærastigunar og
flokkunar fyrir gerð. Hér var
samræmið í langflestum tilvika á
bilinu 40–50%, í örfá skipti örlítið
meira og í nokkrum tilvikum minna.
Þau örfáu tilvik þar sem samræmið
gat vart kallast viðunandi gátum
við ekki greint neitt sameiginlegt
á þessum búum, enda varla hægt
að vænta þess með svo fá tilvik.
Það er hins vegar greinilegt að
þetta er sá einstaki matsþáttur sem
mest segir til um mat fyrir gerð þó
framparturinn og hryggurinn eigi
að vega jafnt á við afturpartinn
í kjötmatinu. Á mynd 4 er sýnt
samræmið á milli matsins fyrir
gerð og lærastiga. Þetta er eitt
stærsta búið í gögnunum og mat
lambanna mjög gott en samræmið
líkt því sem gerist að jafnaði. Eins
og myndin sýnir skilur lærastigunin
gerðarflokkana verulega að.
Að lokum
Það sem hér er fjallað um sýnir
og sannar að með stigun og
mælingum lambanna geta bændur
náð verulegum árangri í viðleitni
sinni til að auka skrokkgæði. Við
fullyrðum að þar hafi bændur ekki
önnur sterkari vopn á hendi í dag.
Í uppgjöri fjárræktarfélaganna
verð ur í haust byrjað að nota
tölur frá lambaskoðunum til að
reyna að bæta spá um fallþunga
ásetningslambanna.
Full ástæða er til að hverja
bændur til að nýta sér þessa þjónustu
af jafn miklum krafti og þeir hafa
gert um árabil.
lærastigum byggt á gögnum frá stóru búi þar samræmi var um meðallag. Að
jafnaði hafa lærastig mjög sterka tengingu við holdfyllingarmatið. Mestar
líkur eru á því að lamb sem fær 16,5 til 17 í læri falli í R, með 17,5 falli í U
og 18 eða hærra falli í E.
TIPL RÓTA FÍKNI-EFNI HALD SNJÁLDUR YFIRRÁÐ BLÓMI
HÖFUÐ-
FAT
SLAGA
HANDA
SKYLDI
HÆKKAR
HVÍLD
Í VAFA
STARF
ÓSKIPTAN
EINRÆKTA
TEYMA
Í RÖÐ
HÆÐFLYSJA
RÁÐGERA
KEYRA
SJÁVAR-
SPENDÝR
ÓBEIT
DRÓS
FJÚK
MÁLMUR
GÆLU-
NAFN MILDA TIL
SMÁ-
MJAKA
DRYKKUR
HLJÓM
LIÐORMUR
ANDI
TIGNA
RÆNU-
LEYSI
MIKILL
FLAGA
ÓSOÐINN
SÆ
HÆLSIN
LYKT
SÁLDRADANSARI
ÓLÆTI
SKYLDA
NARSL
EINING
FLJÓT-
FÆRNI
FJALLSNÖF
RJÚKA
ERGJA
KOMAST
ANNRÍKI
EKKI
ÞEI
SKIPÍ RÖÐ
STORKUN
HAF
MJÖÐUR
PÍLA
ÓVILJANDI
ÁNA
SLYNGUR
KORR
NÁLEGA
HJÖR
SVELGUR
19
E
U
R
Ráðunautar á samræm ingarnámskeiði sauðfjár dómara sem haldið var á
Böðvars hólum á Vatnsnesi síðastliðið haust. Mynd / EE