Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.08.2015, Blaðsíða 39

Bush eldri embætti sitt. Perot náði ótrúlegum ár-
angri sem óháður frambjóðandi og fékk 18,9% at-
kvæðanna. Það sem eykur svo enn hroll repúblikana
er að einn af þeim 17 repúblikönum, sem keppa eftir
því að fá að verða frambjóðandi þeirra er Donald
Trump.
Trump hefur nefnilega sett fyrirvara um að hann
muni styðja hvaða frambjóðanda flokksins, sem sigr-
ar. Í frægri kappræðu þeirra 10 repúblikana, sem
mests fylgis nutu í könnunum, svaraði Trump því
þannig, að yrði hann sjálfur frambjóðandi flokksins
þá myndi hann ekki fara í sérframboð! Hann hefur á
blaðamannafundum síðan gert gleggri grein fyrir
málinu. Trump segir að hugsanlegt sérframboð sitt
muni ráðast af því, hvort flokkurinn teldist að for-
kosningum loknum hafa sýnt Trump ósanngirni, að
mati Trumps sjálfs!
Engum líkur
Það eykur þennan vanda, að Donald Trump er eng-
inn venjulegur frambjóðandi. Hann er milljarðamær-
ingur og hefur að auki öðlast frægð sem þátttakandi í
„raunveruleika“-sjónvarpi og virðist sem frambjóð-
andi tileinka sér þá takta sem tíðkast í slíkri sjón-
varpsframleiðslu. Og það fellur í kramið, a.m.k. enn
sem komið er. Hver könnunin af annarri sýnir
Trump með mikla yfirburði í hópi keppinautanna.
Innan þess flokks eru margir sem fara ekki dult með
að þeir telja fráleitt að flokkurinn stilli Trump upp
sem frambjóðanda sínum. Yfirlýsingar hans sem
frambjóðanda séu mjög misvísandi. Hann hafi áður
iðulega stutt frambjóðendur úr röðum Demókrata
með háum fjárframlögum og lýst opinberlega yfir
stuðningi við þeirra helstu mál. Sjálfur montar
Trump sig af því að hafa fengið Hillary til að mæta í
brúðkaup sitt. Hann orðar það svo að hann hafi stutt
hana með stórfé svo hún hafi ekki átt neinn kost ann-
an en mæta í brúðkaupið, þegar hann óskaði eftir því.
Og Trump gengur lengra. Hann segir að frambjóð-
endur beggja flokka í embætti forseta hafi ætíð þurft
að reiða sig á stuðning ríkisbubba til að eiga mögu-
leika á því að ná kjöri. Þessir sömu ríkisbubbar hafi
síðan forsetann í vasanum eftir að sá sé kominn í
Hvíta húsið.
Allt öðru máli gegni um sig. Hann sé svo auðugur
að hann þurfi ekki að sækjast eftir fjárhagslegum
stuðningi frá einum né neinum og hafi þegar hafnað
boði auðkýfings um vildi styðja framboð Trumps um
nærri 700 milljónir (í krónum talið).
Jeb Bush, sem safnað hefur mestum kosninga-
framlögum allra 17 frambjóðenda repúblikana fær
hörðustu árásir frá Trump um að verða háður þess
háttar „mútufé“ nái hann kjöri.
Fréttaskýrendur benda hins vegar á að ekki sé allt
sem sýnist í þessum málatilbúnaði frambjóðandans. Í
þeim felist auðvitað krafa um að enginn megi fram-
vegis leita eftir því að verða forseti Bandaríkjanna
nema hann geti varið hundruðum milljóna dollara úr
eigin vasa til baráttunnar. Það gat áður nefndur Ross
Perot til dæmis.
Í annan stað megi spyrja hvort sé óæskilegra að
forsetaembættið sé í höndum manns sem telji sig
hugsanlega standa í ákveðinni þakkarskuld við svo
sem 1000 auðmenn auk margra annarra stöndugra
manna eða að embættið sé í höndum eins auðmanns,
sem sé þekktur að því, að hafa alla ævina algjörlega
skrúblulaust látið einkahagsmuni sína ganga fyrir
hagsmunum allra annarra.
Ekki öll von úti
Og fréttaskýrendur sem hafa samúð með sjón-
armiðum þeirra repúblikana sem telja að Donald
Trump sé ekki bær til að verða forseti Bandaríkj-
anna og varla hæfur til að vera í framboði á vegum
annars stóru flokkanna benda á fleira. Þeir segja að
sigurinn sé ekki í höfn fyrir Trump þótt yfirburðir
hans í könnunum séu miklir. Tölur um fylgi muni
breytast þegar frambjóðendum repúblikana fækki
smám saman, eins og tryggt sé að muni gerast. Lítið
af því fylgi muni fara á Trump, því það væri þá löngu
farið.
Þessir huggarar benda einnig á að um hríð hafi
Ross Perot haft rúmlega 39% fylgi í könnunum Gall-
ups, og þannig mun meira fylgi en Bush forseti og
Bill Clinton áskorandi hans. Fylgi Perots seig niður í
tæp 19% á kjördag, eins og fyrr sagði. Það var vissu-
lega ótrúlega mikið fylgi og dugði líklegast til að
Clinton náði að leggja Bush forseta.
Stórtíðindin
En það eru einnig óvæntir hlutir að gerast demó-
kratamegin víglínunnar. Hillary var talin sjálfkjörinn
frambjóðandi. Staða hennar hefur veikst mjög síðan
hún hóf sína raunverulegu kosningabaráttu. Ýmsar
ástæður eru fyrir því. Hin helsta þeirra snýr að um-
gengni hennar um tölvupósta sem utanríkisráðherra.
Hillary bar að nota síma- og tölvukerfi utanrík-
isráðuneytisins, en gerði það aldrei. Hún gekk svo
langt að reka eigið kerfi utan um tölvupósta sína sem
utanríkisráðherra. Lengi þráaðist hún við og fullyrti
að hún hefði aldrei sent tölvupósta sem verið hefðu
trúnaðarmál, í gegnum þetta einkakerfi sitt. En þar
sem allir hennar tölvupóstar, öll árin sem utanrík-
isráðherra, fóru um prívatkerfið áttuðu menn sig á
að fullyrðingarnar héldu varla vatni. Í þeim fólst, að
utanríkisráðherrann hefði hvorki fengið eða sent
trúnaðartölvupósta öll sín 4 ár sem utanríkisráð-
herra!
Þegar við bættist að Hillary hafði eytt (eða látið
eyða) 30 þúsund tölvupóstum sem hún sjálf hafði
flokkað sem einkamál án þess að nokkur annar fengi
að skoða þá, vandaðist málið.
Clinton sagði að þessir póstar hefðu eingöngu snú-
ist um venjuleg persónuleg efni eins og brúðarkjóla
dóttur hennar og annað smálegt af því tagi. En af
hverju þá að eyða þeim? Og af hverju að fá sérfræð-
inga til að tryggja að ómögulegt væri að finna þessa
ómerkilegu tölupósta og harðneita eins lengi og kost-
ur var á að afhenta tölvukerfið sem hún hafði notað.
Eftir að skoðunarmenn leyniþjónustunnar höfðu
athugað úrtak 40 pósta af þeim 55.000 sem að Hillary
hafði afhent utanríkisráðuneytinu og úrskurðað að 4
þeirra, eða 10%, hefðu að geyma, ekki aðeins trún-
aðarmál, heldur einnig pósta með hæstu einkunnina,
mesta trúnaðarmál (top secret), vandaðist málið
verulega.
Það versnaði svo enn þegar Alríkislögreglan FBI
krafðist þess að fá tölvukerfið í sína vörslu og Dóms-
málaráðuneyti Bandaríkjanna studdi þá kröfu lög-
reglunnar. Hillary hafði fram að því bandað þessu
máli frá sér sem ómerkilegu upphlaupi andstæðinga
sinna („samsæri hægriaflanna“). Það varð þó mun
erfiðara eftir að fyrrgreindir aðilar létu málið til sín
taka. Dómsmálaráðherrann og forstjóri FIB voru
báðir skipaðir til starfa af Obama forseta.
Watergate-Woodward
Það hafði einnig mikil pólitísk áhrif þegar Bob
Woodward tjáði sig. Hann er einn frægasti rann-
sóknarblaðamaður heims, og talinn fremur hallur
undir demókrata, eins og hans gamla blað, Wash-
ington Post.
Woodward sagði í viðtölum að þetta mál minnti sig
sífellt meir óþægilega mikið á framgöngu Richard
Nixons forðum tíð.
Næst var fréttum lekið um að Joe Biden, varafor-
seti Obama, væri farinn að íhuga framboð til forseta
af mun meiri alvöru en áður. Þá láku fréttir um að í
hefðbundnum hádegisverði forsetans og varaforset-
ans í Hvíta húsinu s.l. mánudag hefði Obama lagt
blessun sína yfir að varaforsetinn kannaði forseta-
framboð nánar.
Þegar talsmaður forsetans var spurður út í þetta
sagðist hann ekkert geta um það sagt, en bætti því
svo við, að menn mættu muna að Obama forseti hefði
nýlega sagt að ákvörðun sín um að velja Biden sem
varaforsetaefni væri sú besta sem hann hefði tekið á
ferlinum.
Þeir blaðamenn, sem lengst hafa haft málefni
Hvíta hússins sem aðalverkefni, voru fljótir að minna
á það, að Obama hefði jú líka valið Hillary sem
utanríkisráðherra, en hefði aldrei haft neitt viðlíka
fallegt að segja um það val.
Það má segja að eftir þessa viku standi Hillary
miklu veikar að vígi en áður. Í því sambandi er rétt
að minna á það sem karlinn sagði: Vika er langur
tími í pólitík.
Morgunblaðið/RAX
30.8. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 39