Þjóðmál - 01.03.2006, Page 34

32 Þjóðmál Vor 2006
þeirra .. Austurríski. vísindaheimspekingur-
inn.Karl.Popper.læsti.þau.í.eina.höfuðreglu.
á.árunum.1919–1920,.þá.að.vísindakenn-
ing.yrði.að.vera.mögulega.hrekjanleg ..Þetta.
virðist. mörgu. óupplýstu. fólki. vera. þver-
sögn:. Er. ekki. óhrekjanleiki. höfuðkostur.
vísindakenningar?. Nei,. Popper. benti. á. að.
engin.alvöru.kenning.í.raunvísindum.væri.
(mögulega). óhrekjanleg:.Við. getum. aldrei.
útilokað.að.næsti.hrafn.sem.við.fyrirhittum.
verði. hvítur. þó. að. við. teljum. okkur. hafa.
sterk.reynslurök.fyrir.kenningunni.að.allir.
hrafnar.séu.svartir ..Því.sannar.engin.mergð.
svartra.hrafna.kenninguna,. en.einn.hvítur.
nægir. hins. vegar. til. að. hrekja. hana .. Góð.
vísindakenning. er. svipuð. alkóhólista. sam-
kvæmt.skilningi.SÁÁ:.Hann.er.aldrei.endan-
lega.læknaður.þó.að.hann.drekki.ekki.–.en.
einn.sopi.nægir.til.að.fella.hann!
Höfuðkrafan.sem.gera.verður.til.raunvís-
indakenningar.K.er.sú.að.höfundur.henn-
ar.bendi. á. einhverja.mögulega. tilraun. eða.
athugun. sem. gæti. afsannað. K. ef. niður-
staðan. bryti. í. bága. við. K .. Takmarkaða.
afstæðiskenningin.hans.Einsteins. frá.1905.
var. alvöru. vísindakenning. vegna. þess. að.
samkvæmt.henni.átti.tiltekin.reikistjarna.að.
vera.á.tilteknum.stað.á.tilteknum.tíma ..Ef.
sú.hefði.ekki.orðið.raunin.hefði.kenningin.
verið. fallin .. En. hún. hélt. velli. og. heldur.
enn ..Kenningar. sem.ekki.eru.vísindalegar,.
heldur.látast.vera.það,.eru.þá.ýmist.reistar.
á.óhrekjanlegum.staðhæfingum.(t .d ..kenn-
ing.Freuds.um.þrískiptingu.sálarlífsins).eða.
staðhæfingum. sem. reynt. er. að. halda. lífi.
í. og. lappa. upp. á. eftir. að. þær. eru. hraktar.
(svo. sem. marxisminn. sem. var. upphaflega.
vísindaleg. tilgáta.um. sögulega.þróun.hag-
kerfa.er.stóðst.ekki.próf.sögunnar.en.samt.
er.reynt.að.halda.til.streitu.með.skóbótum.
hér.og.þar) ..
Ástæðan. fyrir.því. að. skipulagskenningin.
er. ekki. raunvísindakenning,. í. sama. skiln-
ingi.og.til.dæmis.þróunarkenningin,.er.til-
tölulega.auðsæ:.Ef.við.fyndum,.svo.að.dæmi.
sé. tekið,. steingerðar. leifar. einstaklinga. af.
ættinni. homo. sapiens. sapiens. sem. uppi.
hefðu. verið. fyrir. hundrað. milljónum. ára.
væri.þróunarkenningin.fallin ..Það.er.á.hinn.
bóginn.ekki.unnt.að.benda.á.neina.mögu-
lega.tilraun.eða.athugun.sem.afsannað.gæti.
skipulagskenninguna .. Ef. náttúran. hagar.
sér.á. einn.hátt.getur.það.verið.vísbending.
um.guðlega.forsjón.og.fyrirhyggju;.ef.hún.
hagar.sér.á.einhvern.annan.hátt.og.þveröf-
ugan.getur.það.jafnframt.verið.vísbending.
um.hið.sama ..Því.er.krafan.um.að.skipulags-
kenningin.sé.kennd.samhliða.þróunarkenn-
ingunni.í.hreinni.raunvísindagrein.eins.og.
líffræði. illbrosleg. ef. ekki. grátbrosleg .. Að.
því. leyti. til. er. niðurstaða. alríkisdómarans.
á.góðum.rökum.reist ..Hins.vegar.er.hæpið.
hjá.honum.að.agnúast.út.í.skipulagskenn-
inguna.vegna.þess.að.hún.sé.ekki. sannan-
leg .11. Gallinn. við. skipulagskenninguna. er.
ekki.sá.að.hún.er.ósannanleg.–.það.eru.allar.
raunvísindakenningar.–.heldur.sá.að.hún.er.
óafsannanleg .
III ..Hverjar.eru.öfgar
skipulagsafneitara?
Sumt.af.því.sem.andstæðingar.skipulags-kenningarinnar. hafa. látið. frá. sér. fara.
einkennist.af.síst.minni.búralegri.einþykkni.
en.rök.talsmannanna ..Tökum.dæmi:
(a). „Skipulagskenningin. er. í. raun. ekki.
annað.en.nýtt.nafn.á.sköpunarkenningunni.
sem. þróunarkenningin. hefur. fyrir. löngu.
afsannað .“. Þetta. er. önnur. forsenda. dóm-
arans,. sem. um. leið. leggur. skipulagskenn-
inguna. að. jöfnu. við. sköpunarsögu. Biblí-
unnar.sem.reynt.sé.að.smygla.til.nemenda ..
En.hér.er.dómarinn.á.hálum.ís:.Skipulags-
rökin.eru,. eins.og. fyrr. segir,. ekki.endilega.
rök.fyrir. tilvist.kristilegs.guðs.sem.skapara.
himins.og.jarðar ..Sköpunarkenningin.gerir.
ráð.fyrir.því.að.hver.lífverutegund.hafi.verið.