Þjóðmál - 01.03.2006, Side 87

Þjóðmál Vor 2006 85
Í. september. 2005. sendi. Þróunarnefnd.
Sameinuðu.þjóðanna.(UNDP).frá.sér.árlega.
skýrslu.um.þróun.mannskepnunnar ..Í.frétta-
tilkynningu.nefndarinnar.er. lögð.áhersla.á.
vaxandi. vandamál. í. mörgum. löndum. og.
18.ríki.sérstaklega.tiltekin.sem.dregist.hafa.
aftur.úr ..Sú.heildarmynd.er.dregin.upp.að.
flest.stefni.á.versta.veg.í.þróunarmálum.og.
við.blasi.gríðarlegar.hörmungar ..En.í.skýrsl-
unni. sjálfri. kemur. fram. að. síðustu. tíu. ár.
hafi.ekkert. lát.verið.á.framförum.í.þróun-
arlöndum:.„Að.meðaltali.verða.þeir.sem.nú.
eru. að. alast. upp. í. þróunarlöndum. ríkari,.
heilbrigðari.og.betur.menntaðri.en.kynslóð.
foreldra.þeirra .“.Á.síðustu.15.árum.hafi.dreg-
ið.úr.fátækt,.barnadauði.minnkað,.aðgang-
ur. að. hreinu. vatni. aukist,. ólæsi. minnkað,.
hernaðarátökum.fækkað.og. lýðræðislegum.
stjórnarháttum. vaxið. fiskur. um. hrygg. í.
fátækustu.ríkjum.heims ..
Hvernig.kemur.þetta.heim.og.saman.við.
fullyrðingar.um.að.allt.stefni.á.versta.veg.og.
um.„aðsteðjandi.hörmungar“?
Þróunarnefndin.lætur.sig.litlu.skipta.allt.
sem.áunnist.hefur ..Hún.ber.ástandið.saman.
við.björtustu.vonir.um.framfarir ..Hún.vill.
að.það.sé.gert.meira.og.það.gerist.ekki.nema.
fólk. haldi. almennt. að. ástandið. sé. mjög.
slæmt .
Eðli.kapítalismans.er.skapandi.eyðilegg-ing ..Stöðugt.er.verið.að.finna.upp.betri.
vörur. og. þjónustu. og. nýjar. aðferðir. við.
framleiðslu.og.verslun ..En. til. að.geta. gert.
hlutina. á. nýjan. hátt. verðum. við. að. hætta.
að.gera.þá.upp.á.gamla.mátann ..Vandinn.
er.hins.vegar.sá.að.okkur.hættir.til.að.ein-
blína. á. neikvæðar. afleiðingar. slíkra. breyt-
inga,.ekki.hinn.jákvæða.þátt.sköpunarinn-
ar .. Bandaríkjamenn. hafa. talað. endalaust.
um.þá.1.milljón.starfa.sem.þeir.hafa.misst.
í. framleiðslugreinum. frá. árinu. 1970. en.
miklu. minna. um. þau. 60. milljónir. starfa.
betur. launaðra. sem. sköpuð. hafa. verið. á.
öðrum.sviðum.á.sama.tíma .
Fyrir.nokkrum.árum.sagði.sænskur.and-
stæðingur. hnattvæðingarinnar. frá. því. að.
hann.hefði.haft.betur.í.kappræðu.við.mark-
aðssinna.vegna.þess.að.hann.hefði.vísað.til.
„dæma.úr.raunveruleikanum“.en.markaðs-
sinninn.hefði.stöðugt.verið.með.„staðreynd-
ir“.á.lofti ..Tölulegar.staðreyndir.og.almennar.
ályktanir.dregnar.af.þeim.máttu.sín.sem.sagt.
lítils. gegn. sögum. af. raunverulegri. reynslu.
fólks ..Ef.fyrirlesari.segði.áheyrendum.sínum.
frá.því.að.þeim.sem.búa.við.örbirgð.hefði.
fækkað. um. 400. milljónir. frá. árinu. 1981.
en.lýsti.jafnframt.með.áhrifamiklum.hætti.
reynslu. einstaklings. sem. býr. við. örbirgð.
er. hætt. við. því. að. eftir. fyrirlesturinn. sitji.
reynslusagan.í.áheyrendum.fremur.en.stað-
reyndin.um.þann.mikla.árangur.sem.náðst.
hefur.á.aðeins.rúmum.tveimur.áratugum.í.
baráttunni.við.örbirgð.í.heiminum .
Hvernig.getum.við.lært.að.búa.í.heimi.þar.
sem.vandamál,.hamfarir.og.áhætta.eru.ævin-
lega.ýkt?.Þekking.er.besta.vörnin ..Við.þurf-
um. að. gera. okkur. grein. fyrir. tilhneigingu.
okkar.til.að.magna.upp.það.sem.neikvætt.er.
og.taka.því.sem.jákvætt.er.sem.sjálfsögðum.
hlut ..Til.dæmis. í.hvert.sinn.sem.við.heyr-
um. um. að. vandamál. sé. að. versna. ættum.
við.að.reyna.að.horfa.á.langtíma.þróun.til.
að.sjá.hvort.þetta.sé.raunin.eða.hvort.þetta.
séu.bara.ýkjur.á.náttúrulegum.skammtíma.
breytingum .
.Að mestu byggt á erindi sænska fræðimannsins
Johans Norbergs á hinum árlega John Bonython
fyrirlestri sem hugveitan Centre for Independent
Studies í Ástralíu stendur fyrir. Norberg er for­
stöðumaður sænsku hugveitunnar Timbro og
hefur skrifað nokkrar kunnar bækur, þar á meðal
metsölubókina In.Defence.of.Global.Capitalism.
Erindi Norbergs er frá árinu 2005.