Þjóðmál - 01.03.2009, Blaðsíða 63

Þjóðmál VOR 2009 61
Hvað er „lítið“?
Gott og vel, hverjir eru þessir beinu skattar? Alcan á Íslandi hf ., sem rekur
álverið í Straumsvík, greiðir sama tekjuskatt
til ríkisins og önnur fyrirtæki í landinu
og nýtur engra sérkjara í því sambandi .
Árið 2007 greiddi fyrirtækið 1,4 milljarða
króna í tekjuskatt . Indriði telur þetta lítið,
enda samsvari það „einungis um 0,1% af
þjóðarframleiðslunni“ .
Látum vera að hann undanskilur fast­
eigna gjöld með þeim rökum að þau séu að
hluta til þjónustugjöld, en þau námu 230
milljónum þetta sama ár . Hugum heldur
að því hvort 1,4 milljarðar sé lítið .
Fjárhæðin er um 3% af öllum tekju­
sköttum ríkisins af lögaðilum þetta ár .
Hún er hærri en allur tekjuskattur af
fisk veið um, sem var rúmur milljarður .
Hærri fjár hæð kom sem sagt frá þessu eina
fyrirtæki . Hún er líka hærri en tekjuskattur
allra fyrirtækja í hótel­ og veitingahúsa­
rekstri, hugbúnaðargerð og tengdri
ráðgjöf, og lögfræðiþjónustu – sam an lagt .
Öll verslun í landinu greiddi 4,8 milljarða
í tekjuskatt, þannig að álverið í Straums­
vík greiddi meira en fjórðung af tekju skatti
allra verslunarfyrirtækja á Íslandi . – Hafa
þau fyrirtæki kannski litla efnahagslega
þýð ingu? Vissulega veita þau fleira fólki
atvinnu en álverið, en það felur væntanlega
ekki í sér neinn „raunverulegan“ ávinning
fyrir landsmenn því störfin hefðu orðið
til hvort sem er, svo notuð sé vinsæl
röksemd .
Litið fram hjá milljörðum
Þetta var um vanmat á þýðingu þess „litla“ ávinnings sem Indriði telur að
sé sannarlega fyrir hendi . Skoðum næst
ávinning sem hann lítur fram hjá .
Samkvæmt mælistiku Indriða eru laun
og hagnaður innlendra aðila sem eiga
viðskipti við álfyrirtækin einn af fimm
þáttum sem segja til um efnahagslegan
ávinning af starfsemi þeirra, og raunar einn
af fjórum þáttum sem ekki er fram úr hófi
flókið að mæla . Hann aflaði sér hins vegar
ekki upplýsinga um aðkeypta þjónustu
innanlands og því var honum „ekki unnt
að meta laun og hagnað þeirra sem þá
þjónustu seldu“, eins og segir í greininni .
Hann treystir sér hins vegar til að fullyrða
að sú fjárhæð sé lág í samanburði við hina
þættina . – Er það svo?
Álverið í Straumsvík keypti á liðnu
ári vörur og þjónustu af rúmlega 800
innlendum aðilum fyrir 5,4 milljarða
króna, fyrir utan orkukaup . Þetta skapar
hundruð starfa . Til að setja þessi útgjöld
í samhengi – og gefa um leið nokkra
hugmynd um umfang þeirrar þjónustu
sem álverið kaupir – má nefna að fyrir
þessa fjárhæð mætti reka allt í senn
Ríkisútvarpið, Þjóðleikhúsið, Þjóð minja ­
safnið, Menntaskólann í Reykjavík og
Menntaskólann á Akureyri . Eða allt lög­
reglu lið höfuðborgarsvæðisins og Suður­
nesja, með ríflegum afgangi fyrir nokkur
sýslu manns embætti .
Aðrir segja „of stór“
Fleira mætti nefna hér, svo sem þann ávinning sem ætla má að landsmenn
hafi haft af því að þurfa ekki að byggja upp
raforkukerfið í litlum og óhagkvæmum
skrefum, þá miklu verkfræðiþekkingu
sem stóriðjan hefur lagt grundvöllinn að,
nýsköpunarfyrirtæki sem sprottin eru úr
jarðvegi álveranna (íslenskur hátækni­
búnaður er seldur í álver um allan heim), og
þá staðreynd að stóriðjan hefur jafnan greitt
hærri laun en gengur og gerist á íslenskum
vinnumarkaði og felur þess vegna í sér
„raunverulegan ávinning“ í hagfræðilegum