Þjóðmál - 01.03.2009, Blaðsíða 96

94 Þjóðmál VOR 2009
Dagskrá hádegisfyrirlestranna hefur
verið þverfagleg frá upphafi og hér eru
því ekki eingöngu sagnfræðingar sem tala,
erindi þeirra eru átta af 14 . Segja má í
grófum dráttum að fyrri hluti ritsins fjalli
meira um rannsóknir og skilgreiningar á
sagnfræði, en síðari hlutinn um miðlunina .
Mér finnast öll erindin í ritinu fróðleg,
en kannski ekki öll eins auðveld aflestrar .
Ég verð t .d . að viðurkenna að grein Árna
Daníels Júlíussonar, míns ágæta vinar,
er nokkuð tyrfin og talsvert af erlendum
hugtakaslettum sem ég átti í mesta baksi
með . Eflaust er bara við sjálfa mig að
sakast þar og áheyrendur í hádeginu hafa
hugsanlega allir verið með á nótunum . Sú
hugsun læðist þó oft að mér að það sé alveg
mögulegt að klæða flókið umræðuefni í
einfaldan búning ef vilji er fyrir hendi . Þetta
er ekkert einskorðað við sagnfræðinga, í
núverandi starfi mínu sit ég oft bæði fundi
og ráðstefnur og verður oft hugsað um ein­
mitt þetta atriði . Ég hef hlustað á fyrir lesara
segja frá flóknum viðfangsefnum, sem ég
hef ekki hundsvit á, með svo einföldum og
skýrum hætti að allir hljóta að skilja það . Á
sama hátt hef ég líka hlustað á fyrirlestra þar
sem einfaldir hlutir eru gerðir svo flóknir
og óspennandi að maður tapar þræði og
jafnvel sofnar . Þá finnst mér líka léttleiki og
gamansemi vera eitthvað sem er stórkostlega
vanmetið oft og tíðum . Þessari gagnrýni er
alls ekki beint sérstaklega að áðurnefndum
greinarhöfundi .
Mér finnst grein Þórarins Eldjárns
óneitanlega mesta skemmtilesningin í
ritinu . Hún nefnist því forvitnilega nafni
„Ljúgverðugleiki“ og fjallar m .a . um mörk
skáldskapar og sagnfræði . Það er ekki nóg
með að Þórarinn sé snillingur í meðferð
tungumálsins, heldur er hugsun hans svo
frumleg og skemmtileg . Þá grein las ég
tvisvar mér til ánægju og komst að þeirri
niðurstöðu að það væri eftirsóknarvert að
vera „ljúgverðugur“ karakter . Í áðurnefndri
grein Árna Daníels Júlíussonar fjallar hann
um klofna sjálfsmynd sagnfræðinnar og átök
um empir íska, marxíska eða póstmóderníska
sagnfræði . Þótt ég hafi hér að framan verið
að kvarta undan tyrfinni efnismeðferð,
þá finnst mér þó niðurstaða höfundar
nokkuð skýr og skorinorð, að klofningur sé
óhjákvæmilegur þar sem forsendur þessara
nálgana séu ólíkar . Sigrún Sigurðardóttir
er ungur sagnfræðingur sem snemma sýndi
að hún nálgaðist fræðin á nýjan og ferskan
hátt . Hún fjallar um notkun munnlegra
heimilda og þá möguleika sem það gefur,
m .a . til að gefa fleiri þjóðfélagshópum rödd
en verið hefur til þessa . Grein hennar vakti
mig virkilega til umhugsunar, m .a . um það
hvernig við nálgumst heimildir . Agnes S .
Arnórsdóttir fjallar um íslenska söguhefð,
um sögu sveitamenningar sem gæti fengið
nýtt líf með notkun munnlegra heimilda
og kvenlegs menningararfs . Við lestur á
grein Guðmundar Jónssonar rifjuðust upp
fyrir mér námsárin í sögunni þegar hann
fjallar um pósitífismann, hughyggju og
póstmódernisma . Hann útskýrir m .a . mun
á flóknum hugtökum eins og hlutlægni
og huglægni . Þorsteinn Helgason skrifar
um „kanón“ í sagnfræði og sögukennslu .
Með „kanón“ á Þorsteinn við það hvað
í sögunni ráðamenn vilja draga fram og
hvernig á að fjalla um það . Hann rekur
m .a . mjög furðulegt og jafnframt svolítið
skoplegt dæmi frá Danmörku, þar sem
danski menntamálaráðherrann setti fram
„sögukanón“ með 28 atriðum sem þar með
voru mikilvægust í sögunni . Og þetta var árið
2006! Róbert Haraldsson heimspekingur
fjallar um sjónarhorn í sagnfræði, um
efasemdir um tungumálið og takmarkanir
þess, um sann leiksgildi o .s .frv . Mér fannst
þessi grein talsvert flókin, en samt áhugaverð
– eins og reyndar allar greinarnar . Þegar
ég las grein Sverris Jak obssonar, „Hvort