Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2011, Page 10

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 87. árg. 20116
Þorsteinn Jónsson, Orri Jökulsson og Ásgeir Valur Snorrason, thorsj@hi.is
HERMINÁM Í HEILBRIGÐISVÍSINDUM
– GAGN EÐA BARA GAMAN?
Tölvustýrðir sýndarsjúklingar eru enn fáir en þeim á eflaust eftir að fjölga. Þeir
geta nú líkt vel eftir raunverulegum aðstæðum og koma að hluta til í staðinn
fyrir klínískt nám. Að mörgu leyti henta þeir betur til kennslu en raunverulegir
sjúklingar en eru dýrir í innkaupum og rekstri. Hér verður sagt frá því hvernig
hægt er að nota sýndarsjúklinga við herminám.
Framfarir á sviði heilbrigðisvísinda hafa orðið til
þess að starfsumhverfi heilbrigðisstarfsfólks
verður sífellt flóknara. Fræðileg þekking
og klínísk færni eru undirstöður faglegrar
hæfni heilbrigðisstarfsfólks. Algengt
kennslufyrirkomulag í heilbrigðisvísindum er
á þann veg að nemendur öðlast fræðilega
þekkingu með lestri námsbóka og með því
að sækja fyrirlestra. Samhliða er stuðst við
verknám á heilbrigðisstofnunum til þess
að veita nauðsynlega þjálfun á klínískum
þáttum sem ekki er hægt að öðlast í
kennslustofu. Í ljósi færri verknámstækifæra
og aukinnar áherslu á öryggi sjúklinga er
í meira mæli litið til hátæknihermináms til
að brúa bilið á milli fræðilegrar þekkingar
og verklegrar færni og stuðla þannig betur
að faglegri hæfni nemenda. Nýverið festi
hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands kaup
á fullkomnum tölvustýrðum sýndarsjúklingi
sem kallaður er Hermann. Í þessari grein
verður tæpt á helstu þáttum er snúa að
herminámi í heilbrigðisvísindum.
Hvað er herminám?
Herminám (e. simulation) merkir í víðasta
skilningi eftirlíking af raunverulegum hlut,
ástandi eða aðstæðum (Issenberg o.fl.,
2005). Ekki liggur fyrir samræmd skilgreining
á herminámi á sviði heilbrigðisvísinda.
Herminám hefur verið skilgreint sem aðferð
en ekki tækni sem ætlað er að koma
í staðinn fyrir raunverulega reynslu sem
líkir eftir grundvallaratriðum raunverulegra
aðstæðna. Hátækniherminám vísar til
notkunar á tölvustýrðum sýndarsjúklingum
við sviðsettar klínískar aðstæður sem er
stjórnað af leiðbeinanda og er í auknum mæli
notað við kennslu heilbrigðisvísindanema
Þorsteinn Jónsson er
hjúkrunarfræðingur, MS,
á Landspítala og aðjunkt í
bráða- og gjörgæslu-
hjúkrun við HÍ.
og heilbrigðisstarfsfólks (Alinier o.fl.,
2006; Feingold, o.fl., 2004; Henneman
og Cunningham, 2005). Sýndarsjúklingar
hafa þróast hratt og veita sífellt meiri
möguleika á að skapa tilfelli sem líkjast
sem mest raunverulegum tilvikum. Með
sýndarsjúklingum má veita víðtæka
þjálfun á mörgum sviðum, svo sem
teymisþjálfun, móttöku sjúklinga eftir
eiturefnaslys eða í stjórnun ýmissa tækja
á borð við öndunarvélar. Þá er hægt að
nota sýndarsjúklinga til að þjálfa sértæka
verklega færni, svo sem loftvegameðferð og
meðferð sára svo eitthvað sé nefnt.
Aukna áherslu á hátækniherminám sem
kennsluaðferð í heilbrigðisvísinum má
rekja til tveggja þátta. Í fyrsta lagi hefur
áhersla á öryggi sjúklinga aukist í kjölfar
þess að heilbrigðisstofnun Bandaríkjanna
áætlaði að 98.000 dauðsföll yrðu árlega
innan bandaríska heilbrigðiskerfisins vegna
fyrirbyggjanlegra mannlegra mistaka
(Institute of Medicine, 2000). Í öðru lagi
eru uppi breyttar aðstæður og áherslur í
verknámi nemenda í heilbrigðisvísindum
vegna færri námstækifæra á klínískum
vettvangi (National League for Nursing,
2005). Þar að auki eru sjúklingar á
heilbrigðisstofnunum sífellt veikari og
flóknari meðferðarúrræði notuð. Þetta hefur
orðið til þess að tækifærum nemenda til
að öðlast klíníska reynslu hefur fækkað.
Litið hefur verið til hátæknihermináms sem
hugsanlegrar lausnar á þessum málum.
Tölvustýrðir sýndarsjúklingar
Fyrsti tölvustýrði sýndarsjúklingurinn
leit dagsins ljós undir lok sjöunda
Orri Jökulsson er
hjúkrunarfræðingur, BS,
á Landspítala.
Ásgeir Valur Snorrason
er svæfinga hjúkrunar-
fræðingur, MS, á
Landspítala.