Skólavarðan - 01.05.2007, Síða 7

7
KJARAMÁL
SKÓLAVARÐAN 4.TBL. 7. ÁRG. 2007
Í þessari grein er ætlunin að fjalla um
foreldraorlof, en samkvæmt lögum
nr. 95/2000 (Lög um fæðingar- og
foreldraorlof) á hvort foreldri um sig
rétt á að taka foreldraorlof (launalaust
leyfi) í 13 vikur til að vera samvistum
við barn sitt. Svo virðist sem fáir viti um
þennan lögbundna rétt starfsmanna
til töku foreldraorlofs þó flestir viti
eitthvað um rétt starfsmanna til töku
fæðingarorlofs. Það er heldur hvergi
skráð með skipulögðum hætti hve
margir nýta sér þennan rétt og því erfitt
að segja til hversu algengt þar er.
Réttur til foreldraorlofs
Auk réttar til fæðingarorlofs stofnast
réttur til foreldraorlofs við fæðingu barns,
ættleiðingu eða töku barns í varanlegt
fóstur. Hvort foreldri um sig á sjálfstæðan
rétt til foreldraorlofs sem er ekki fram-
seljanlegur. Foreldraorlof er réttur foreldris
til þess að taka 13 vikna launalaust leyfi eftir
að hafa starfað samfellt í sex mánuði hjá
sama vinnuveitanda og fellur þessi réttur
niður við átta ára aldur barnsins. Ólíkt
fæðingarorlofinu þá fylgir ekki réttur til
greiðslu launa úr Fæðingarorlofssjóði í
foreldraorlofi, heldur er þetta eins og
áður sagði launalaust leyfi.
Skipulag foreldraorlofs
Foreldri á rétt á að taka foreldraorlof í einu
lagi en þó er heimilt með samkomulagi við
vinnuveitanda að haga foreldraorlofi með
öðrum hætti þannig að orlofið skiptist
t.d. niður á fleiri tímabil og/eða það sé
tekið samhliða minnkuðu starfshlutfalli.
Þótt starfsmaður eigi fleiri en eitt barn
undir átta ára aldri getur hann ekki sótt
um nema 13 vikur á hverju 12 mánaða
tímabili nema með sérstöku samþykki
vinnuveitanda.
Tilkynning um foreldraorlof
Starfsmaður þarf að tilkynna vinnuveit-
anda ef hann hyggst taka foreldraorlof
eins fljótt og auðið er, en í síðasta lagi
6 vikum fyrir fyrirhugaðan upphafsdag
foreldraorlofs. Tilkynningin þarf að
vera skrifleg og þar þarf að koma fram
upphafsdagur foreldraorlofs, lengd og
tilhögun. Vinnuveitandi á þá að árita á
tilkynninguna móttökudagsetningu og
afhenda starfsmanni afrit af henni. Vinnu-
veitandi þarf jafnframt að skrá töku
foreldraorlofs á þann hátt að starfsmaður
geti fengið, ef hann óskar þess, vottorð
um fjölda foreldraorlofsdaga sem hann
hefur tekið enda getur taka foreldraorlofs
dreifst yfir átta ára tímabil.
Frestun
Ef vinnuveitandi getur ekki fallist á óskir
starfsmanns um tilhögun foreldraorlofsins
skal hann að höfðu samráði við starfsmann
tilkynna skriflega um aðra tilhögun
innan viku frá móttökudagsetningu til-
kynningar. Tilgreina þarf ástæður fyrir
breyttri tilhögun og ef um frestun er
að ræða þarf að koma fram hve lengi
hún varir. Heimild vinnuveitanda til
frestunar verður þó einungis beitt þegar
sérstakar aðstæður eru fyrir hendi í rekstri
stofnunar sem gera slíkt nauðsynlegt
eða óhjákvæmilegt. Það gæti t.d. verið
þangað til ákveðnu verkefni eða álagstíma
er lokið. Aðrar ástæður geta verið t.d.
árstíðabundin störf, álagstími í starfi, ef
ekki tekst að finna hæfan staðgengil, ef
margir sækja um foreldraorlof á sama tíma
eða ef viðkomandi starfsmaður gegnir
lykilhlutverki í æðstu stjórn stofnunar.
Óheimilt er í öllum tilfellum að fresta
foreldraorlofi sem er í beinu framhaldi af
fæðingarorlofi. Vinnuveitanda er aldrei
heimilt að fresta töku foreldraorlofs
lengur en um sex mánuði frá þeim tíma
starfsmaður óskar eftir að hefja foreldra-
orlof nema með sérstöku samþykki
starfsmannsins. Ef vinnuveitandi fer fram á
frestun sem verður til þess að starfsmaður
nær ekki að ljúka foreldraorlofi fyrir átta
ára aldur barnsins þá framlengist sá tími
sem heimilt er að taka foreldraorlof til
þess dags að barn nær níu ára aldri.
Réttindi í foreldraorlofi
Réttindi sem starfsmaður hefur þegar
áunnið sér eða er að ávinna sér á upphafs-
degi foreldraorlofsins haldast óbreytt til
loka þess, en þá gilda sömu réttindi auk
þeirra sem gætu hafa breyst á grundvelli
laga eða kjarasamninga.
Að lokum vil ég svo minna á að ráð-
ningarsamband starfsmanns og vinnu-
veitanda helst óbreytt í foreldraorlofi
og starfsmaður skal eiga rétt á að koma
aftur í starf sitt að foreldraorlofi loknu,
en sé þess ekki kostur á viðkomandi rétt
á sambærilegu starfi hjá vinnuveitanda í
samræmi við ráðningarsamning. Einnig
er rétt að benda á að óheimilt er að segja
starfsmanni upp störfum vegna þess að
hann hefur tilkynnt um fyrirhugaða töku
foreldraorlofs eða er í foreldraorlofi nema
gildar ástæður séu fyrir hendi og skal
þá skriflegur rökstuðningur fylgja upp-
sögninni.
Ef þið hafið einhverjar spurningar varð-
andi þessi mál er ykkur velkomið að
hringja til mín í síma 595 1111 eða senda
mér tölvupóst á netfangið ingibjorg@ki.is
Ingibjörg Úlfarsdóttir
Launafulltrúi KÍ
Ingibjörg Úlfarsdóttir
launafulltrúi KÍ
Lj
ó
sm
y
n
d
:
S
te
in
u
n
n
J
ó
n
a
sd
ó
tt
ir
Foreldraorlof