Skólavarðan - 01.05.2007, Síða 15

SKÓLAVARÐAN 4.TBL. 7. ÁRG. 2007
mega aldrei vera settar fram fyrir þarfir
barna til samveru með fjölskyldu sinni. Í
ljósi breytinga á samfélaginu er einmitt
ljóst að ræða þarf í fullri alvöru við aðila
vinnumarkaðarins, sveitarfélögin og
framkvæmdavaldið um að gera foreldrum
kleift að vera meira með börnum sínum.
Umræðan um endurskilgreiningu leik-
skóladagsins er að þeirra sögn innlegg í þá
baráttu um leið og hún er í samhengi við
þróun starfsins í leikskólanum í tengslum
við samfélagsbreytingar.
Breyttur leikskóli – ný hugtök
„Inntak menntunar og skilgreiningu
skólastarfs þurfum við að ræða sem hluta
af allri stefnumótun og framkvæmd,“
segir Björg. „Kennarar skoða þessi mál
út frá skólapólitískri sýn og ef þeir vekja
ekki athygli á og hafa áhrif á þróun
mála í skólastarfi, hver á þá að gera
það? En það eru vissulega önnur og mun
hversdagslegri mál sem hvíla á kennurum
á vettvangi. Númer eitt er skortur á
leikskólakennurum. Hann er orsök mikilla
starfsmannaskipta vegna þess að hlutfall
leiðbeinenda er allt of hátt og það er sá
hópur sem fer úr starfi. Þessum hlutföllum
verður að breyta,“ segir Björg.
„Það er áberandi,“ segir Þröstur, „að á
stöðum þar sem hlutfall kennara er hátt
í leikskólum er umræðan og hugsunin
allt önnur.“ Björg nefnir að á Akureyri
er til dæmis vel mannað af kennurum og
þar nota allir hugtök á borð við kennslu,
skólastjóra og nemendur. „Hlutfall
fagfólks hefur gífurleg áhrif á alla
menningu og innra starf leikskóla,“ segir
hún. Þröstur vekur athygli á gildi þess
fyrir kennara að kynnast slíkri menningu í
heimalandinu. „Ég segi alltaf við fólk sem
er að skipuleggja kynnisferðir í leikskóla
erlendis að það ætti allt eins að fara til
Akureyrar. Kynnisferðum þangað fjölgar
reyndar jafnt og þétt,“ segir hann.
Umræða um hvaða hugtök eigi að nota
um leikskólastarf hófst að sögn Bjargar
með útgáfu aðalnámskrár leikskóla
árið 1999, en fram að því hafði verið
gefið út sambærilegt rit undir heitinu
uppeldisáætlun. „Þá kom þessi stóra
spurning um hvort rétt væri að taka upp
ný hugtök og við erum ennþá í þeirri
umræðu,“ segir Björg. „Með útgáfu aðal-
námskrár var tekið fyrsta skrefið til að
samræma hugtök milli skólastiga og vera
samstiga í skilningi á skólastarfi.“ Enn gætir
viss óöryggis í hópi kennara í leikskólum
gagnvart þessum hugtökum að sögn
Bjargar og þessi uggur endurspeglaðist
um tíma m.a. í mikilli útbreiðslu sk.
skólahópa fimm ára barna í leikskólum
þar sem kennarar reyndu að færa sig nær
grunnskólanum í kennsluháttum. „Meðal
annars af þessum sökum óttast sumir
að notkun hugtaka á borð við nám og
kennslu leiði til þess að leikskólinn lagi sig
að grunnskólanum og aðferðafræði hans,“
segir Björg. „En þessi ótti er á undanhaldi
og leikskólakennarar eru farnir að þora
að segja að þeir séu kennarar og kenni
börnum – svo bæta þeir við töfraorðunum
í gegnum leikinn. Leikurinn fylgir alltaf
þegar leikskólakennarar skilgreina
kennslu. Leikur, skapandi starf og daglegar
athafnir, þetta þrennt er sett undir einn
hatt og allt jafn mikilvægt.“
Björg segist telja tortryggni á hugtakið
kennslu í leikskóla vera af sama meiði og
einstrengingslega túlkun á sama hugtaki í
tengslum við grunnskólastarf. Ef kennarar
eru meðvitaðir um hvaða hugmyndafræði
þeir aðhyllast og hvaða aðferðum þeir
beita og hvers vegna, ættu þeir að geta
sett hvaða hugtök sem er á hlutina. „Þessi
þróun, að tvískipta skóladeginum og nota
ólík hugtök um starfið sem fram fer á
hvorum dagshluta um sig, er reyndar nú
þegar á fleygiferð úti í leikskólunum,“
segir Björg. „Leikskólastjórar skipuleggja
skóladaginn í auknum mæli þannig að
boðið er upp á kennslu eða skipulagt starf
frá klukkan átta til þrjú eða þar um bil.
Eftir það eru til dæmis framhaldsskólanem-
endur eða aðrir leiðbeinendur að vinna
með börnunum og ef til vill er einn kennari
á staðnum. Þetta skref hefur þegar verið
stigið í mörgum leikskólum og við erum
því ekki að tala um róttækar nýjungar
með endurskilgreiningu skóladagsins
og innleiðingu annarra hugtaka, heldur
erum við fyrst og fremst að svara þeim
breytingum sem þegar hafa orðið eða eru
í gangi. Við þurfum að nota réttu orðin um
hlutina og skilgreina okkur í samræmi við
veruleikann.“ Sérstök hugtakanefnd hefur
verið starfandi í Félagi leikskólakennara og
í mars sl. sendi hún frá sér greinargerð með
tillögum um meginhugtök í leikskólastarfi.
Þar á meðal eru hugtökin kennari og
nemandi, skóli og skólastjóri. Tillaga
hugtakanefndar um að leggja áherslu
á tiltekin hugtök hefur verið samþykkt
af stjórn FL og skólamálanefnd félagsins
og hefur verið kynnt félagsmönnum í
trúnaðarmannabréfi.
Lögverndun staðsetur leikskólann
hjá öðrum skólastigum
Af áþreifanlegum vanda sem leikskólinn
á við að etja hefur kennaraskortur þegar
verið nefndur. Björg segir að skortur
á kennurum sé jafnframt sá vandi sem
brýnast er að leysa á leikskólastiginu.
Erfiðlega gengur að leysa þennan vanda
sem væri snöggtum viðráðanlegri ef
kennarastörf væru betur launuð og metin
að verðleikum. Eitt hefur þó gerst að
undanförnu sem vonir standa til að ýti undir
að kennarar ráði sig til starfa í leikskólum,
en það mun þó varla gerast án þess að
fleira komi til. Þetta er undirbúningur
lögverndunar starfsheitis leikskólakennara,
sem er eitt af tíu skrefunum í samnefndu
samkomulagi Kennarasambands Íslands
og menntamálaráðherra.
Björg Bjarnadóttir fjallaði um lög-
verndun leikskólakennara á ársfundi
KÍ þann 27. apríl sl. og sagði þá meðal
annars að í henni fælist viðurkenning á
kennarastarfinu í leikskólum og mikilvægi
skólastigsins. Full samstaða er um lög-
verndunina í ráðuneyti, hjá fulltrúum
sveitarfélaga sem að málinu komu og
í kennarasamfélaginu og þrátt fyrir
nýafstaðnar kosningar, með breytingum
sem þeim kunna að fylgja, er ekkert sem
15
Þrengslin í leikskólunum er mikill vandi. Það er ekki það
að of mörg börn séu á starfsmann heldur eru hóparnir
sjálfir allt of stórir í allt of litlu rými. Þá er mjög brýnt að
bæta vinnuaðstöðu kennara. Nýju skólarnir eru þokkalega
útbúnir en víða er aðstaðan alveg hrikaleg.
ÍSLENSK MENNTUN, MENNTASTEFNA OG -FRAMKVÆMD 2.GREIN